عناصر پست دراماتیک در نمایشنامه های چرمشیر: کاربرد رویکرد له مان درهمه چیز میگذرد تو نمی گذری وشاهزاده اندوه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد ادبیات نمایشی، گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 استاد گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه هنرهای نمایشی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر یک مطالعه کاربردی-توصیفی و تحلیلی است که با اتکا به چارچوب نظری تئاتر پست‌دراماتیک هانس تیس له‌مان، به بررسی و تحلیل جلوه‌های این رویکرد در دو نمایشنامه همه‌چیز می‌گذرد، تو نمی‌گذری و شاهزاده اندوه نوشته محمد چرمشیر می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه یک رویکرد نوین برای خوانش و تحلیل نمایشنامه‌های نوگرا در ایران است. تئاتر پست‌دراماتیک، برخلاف بسیاری از نظریات متمرکز بر اجرا، امکان تحلیل متن را نیز فراهم می‌کند. له‌مان در کتاب خود، با معرفی ویژگی‌های سبک‌شناختی این تئاتر، اجراهایی را در این حوزه بررسی می‌کند که وجه اشتراک اصلی آن‌ها ضعیف‌شدن ارتباط میان تئاتر و درام است. این تحقیق، شیوه‌های بیانی تئاتر پست‌دراماتیک را که در نمایشنامه‌های مذکور به کار رفته‌اند، شناسایی و تحلیل می‌کند. نتایج نشان می‌دهند که در شاهزاده اندوه از شیوه «مونولوژی» استفاده شده است که در آن، روایت شخص‌محور به صورت بازتابی از کنش‌های نمایشی در ذهن راوی ارائه می‌شود. همچنین، در نمایشنامه همه‌چیز می‌گذرد، تو نمی‌گذری، شیوه غالب بیان، «کول-فان» است که با کنار هم قرار دادن ارجاعات، اشارات و شوخی‌های کوتاه و سریع به سینما و موسیقی پاپ، ویژگی‌های این نوع تئاتر را نمایان می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Postdramatic Elements in Mohammad Charmshir’s Plays: Applying Lehmann’s Framework to Everything Will Go You Won’t and Prince of Sorrow

نویسندگان [English]

  • Mahmood Mohammadi 1
  • Mostafa Mokhtabad 2
  • إBehrouz Mahmoudi Bakhtiari 3
1 Master in Arts in Dramatic Literature, Department of Dramatic Literature, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Dramatic Literature, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Performing Arts, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In the last two decades, we can observe a new discourse in Iranian plays which is hard to analyze within dramatic theatre frameworks. New aspects in these plays show a great tendency toward late dominant theatrical movements in western drama. In order to be able to analyze such plays and study those traits, a comprehensive theoretical framework and a research method are needed. Post-dramatic theatre framework is a contemporary theory which examines the relationship between drama and the late theatrical forms which have emerged from the traditional dramatic forms since 1970. Beside form variations, artistic exposition and linguistic diversities, one trait is common amongst all of post-dramatic theatres: loosened connection between theatre and drama. Because “post-dramatic” theatre propounds its propositions in relation with “dramatic theater”, plays can be analyzed within this framework, as well. In his book, “Post-Dramatic Theatre”, Hans-Thies Lehmann has offered a complete theoretical framework in regards to western dramatic transition from the 1960s onwards, by analyzing significant avant-garde plays. After specifying stylistic traits of this theatre, he focuses on ways of its realizations. The characteristics and traits of this theatrical movement, have influenced the dramatic literature of recent decades in Iran, sometimes so heavily that without considering modern theories, it is not possible to arrive at a correct analysis of the plays and provide a suitable research method for their readings. As an example, two of Mohammad Charmshir’s plays can be mentioned, Prince of Sorrow, which is a monodrama, and Everything will Go, You Won’t, which is a retelling of Shakespeare's Hamlet. Considering the discourse of these plays with regards to Post-dramatic theatre and tracing its manifestations, offers the possibility of a new reading. The intention and purpose of this research is the ability to analyze and discover post-dramatic manifestations in these Iranian plays. Initially, post-dramatic theory is introduced briefly, and then the traits and means of realization of this theatrical movement are discussed. The focus is on those traits which has occurred more frequently in Iranian plays. By presenting examples from the case studies of this applied research, it has been shown that the post-dramatic stylistic traits can’t be recognized in Prince of Sorrow, but streaks of its manifestations are obvious in it by utilizing “monology”: retelling of a classical drama by the means of monologue, narrating it from the hero’s personal perspective and representing the reflection and effects of dramatic events on the narrator's memory instead of showing or narrating them.
Again, by presenting instances from the case studies, it has been shown that Everything will go, you won`t utilizes another post-dramatic manifestation technique; something which Lehmann calls “Cool-Fun”. Cool-Fun, based on Lehmann, is filled with fast, short and sudden moments of references to movies and pop cultures; a train of parodic allusions and jokes put together often in brief, momentarily events. Moreover, it was shown that some important stylistic traits of post-dramatic theatre such as:  “Dream Images”, “Play with Density of Signs”, “Simultaneity” and “Retreat of Synthesis” can be recognized in this play.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Everything Will Go You Won’t
  • Hans-Thies Lehmann
  • monology
  • postdramatic theatre
  • Prince of Sorrow

مراجع

آرتو، آنتونن (1396). تئاتر و همزادش (نسرین خطاط، مترجم). نشر قطره. (چاپ اثر اصلی 1938)
اسماعیل بیگی، محمد (1401). واکاوی دراماتورژی بازیگر/اجراگر در تئاتر/ اجرای پست دراماتیک با تمرکز بر گزیده‌ای از آثار رومئو کاستلوچی. [پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران، پردیس بین‌المللی فارابی]. تهران. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ccf7d572ddd89c91854eb20be0481e58
ارسطو (1396). فنّ شعر (عبدالحسین زرین‌کوب، مترجم). موسسه انتشارات امیرکبیر. (چاپ اثر اصلی 1775).
براکت، اسکار گروس (1398). تاریخ تئاتر جهان (جلد 3) (هوشنگ آزادی‌ور، مترجم). انتشارات مروارید. (چاپ اثر اصلی 1968).
پورآذر، رؤیا و سخنور، جلال (1394). چیستی و چرایی شخصیت‌پردازی پسادراماتیک در فضای آستانه‌ای تئاتر معاصر. نقد زبان و ادبیات خارجی، 10(14)، 77-45. https://clls.sbu.ac.ir/article_99844.html.
چرمشیر، محمد (1399). سه نمایش‌نامه شامل «شاهزادة اندوه»، «افلیا» و «مردی نشسته است بر یک چهارپایه». انتشارات نیلا. چرمشیر، محمد (1389). همه‌چیز می‌گذرد تو نمی‌گذری. انتشارات نیلا. خسروآبادی، علیرضا و سپهران، کامران (1402). تبیین تعلیق بازنمایی در آثار متأخر ساموئل بکت و تئاتر چشم‌انداز گرترود استاین، به‌عنوان پیشینه‌ی منظر تئاتر پست‌دراماتیک به متن نمایشی. نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی، 28(1)، 12-5. https://doi.org/10.22059/jfadram.2022.343057.615671.
داستانپور حسین‌آبادی، رضا (1395). بررسی متودولوژیک (روش شناسانه) شاخص‌های تشکیل‌دهنده‌ی اجرا در کارگردانی تئاتر پست دراماتیک با تمرکز بر کار سه کارگردان: رابرت ویلسون با نمایش انیشتین در ساحل، تادئوش کانتور با نمایش 0=1+1 و جلال تهرانی با نمایش مخزن2 [پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا - پژوهشکده فرهنگ و هنر]. تهران.
رشت آبادی، محمدمهدی (1400). بررسی ظرفیت‌های نمایشی در حکایاتی از «تذکره‌الاولیا»‌ی عطار و «مثنوی‌معنوی» مولوی با رویکردی پست‌دراماتیک [پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سوره]. تهران.
رفعتی، مازیار (1390). انگاره کارگردان در تئاتر پست‌‌دراماتیک (با نگاهی ویژه به نظریه اجرای ریچارد شکنر) [پایان‌نامة کارشناسی ارشد کارگردانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی]. تهران.
ستاری، نیوشا (1394). بررسی روانکاوانه بازنمایی خشونت در تئاتر پست‌دراماتیک با تأکید بر آثار سارا کین و پیتر هاندکه [پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران]. تهران.
ستاری، نیوشا و سپهران، کامران (1395). بازنمایی تروماتیکی تراژدی نو در قاب تئاتر پست دراماتیک. تئاتر، (64)، 70-90. https://sid.ir/paper/263920/fa.
سوندی، پیتر (1384). تئوری درام مدرن. (حمیرا نونهالی، مترجم). نشر قطره. (چاپ اثر اصلی 1956)
شجاعی، محمد (1402). بررسی تطبیقی نمایش پایان زمین و مسافران ساکن از فیلیپ ژانتی با نظریات هانس تیس لمان در باب تئاتر پست‌‌دراماتیک [پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران]. تهران.
عباس‌پور، حسین (1402). بررسی دراماتورژی آثار دراماتیک و پست‌دراماتیک رمئو کاستلوچی بر مبنای آرای ژک لکان [پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران، پردیس بین‌المللی فارابی]. تهران.
غلامی پرور ماسوله، مژگان (1388). بررسی نقش‌های ارتباطی تئاتر پست‌‌دراماتیک بر مبنای الگوی یاکوبسن [پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران]. تهران.
فورتیه، مارک (1394). نظریه در تئاتر. (فرزان سجودی و نریمان افشاری، مترجم). شرکت انتشارات سوره مهر. (چاپ اثر اصلی 2002) له‌مان، هانس‌تیس (1383). تئاتر پست‌دراماتیک (نادعلی همدانی، مترجم). تهران: شرکت نشر قطره. . (چاپ اثر اصلی 2006)
Abbaspour, H. (2024). Review of the dramaturgy of Romeo Castellucci's dramatic and post-dramatic works based on Jacques Lacan’s ideas [Barresie asare dramatic va postdramatic Romeo Castellucci bar mabnaye araye Jacques Lacan] [Master's thesis. Tehran University of Arts, Farabi International Campus]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5ec94e4f3ef1498fea02e6c638475d3f (In Persian)
Aristotle (2017). Poetics. [Arastoo va fanne she`r] (Abdolhossein Zarinkoob, Trans.). Amirkabir institute press. (Original work published 1775) (In Persian)
Artuad, A (2017). Le Theatre et son double. [Te`atr va hamzadash] (Nasrin Khatat, Trans.). Ghatreh press. (Original work published 1938) (In Persian)
Brockett, O. G. (2019). The theatre: an introduction (Vol. 3). [Tarikhe te’atre jahan (jelde 3)] (Houshang Azadivar, Trans.). Morvarid press. (Original work published 1968) (In Persian)
Carlson, M. (2015). Postdramatic Theatre and Postdramatic Performance. Brazilian journal on presence studies. 5(3), 575-595. https://doi.org/10.1590/2237-266053731 Charmshir, M (2010). Three plays including “Prince of sorrow”, “Ophelia” and “A man sitting on a stool”. Nila press. (In Persian)
Charmshir, Mohammad (2009). Everything will go, you won’t. Nila press. (In Persian)
Dastanpour Hosseinabadi, R. (2015). Methodological review of performance indicators in postdramatic theater directing, focusing on the work of three directors: Robert Wilson with Einstein on the Beach, Tadeusz Kantor with 1+1=0, and Jalal Tehrani with reservoir 2 [Barresie methodologic (ravesh shenasane) shakhes-haye tashkil-dahandeye ejra dar kargardanie te’atre postderamatic ba tamarkoz bar kare se kargardan: Robert Wilson ba namayeshe Einstein dar sahel, Tadeusz Kantor ba namayeshe 1+1=0 va Jalal Tehrani ba namayeshe makhzane 2] [Master's Thesis, Tehran University, Fine Arts Campus - Culture and Art Research Institute]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e32c1cbad16ac391a5c5594e10388dbf (In Persian)
Esmaeilbeigi, M (2022). Analysis of the dramaturgy of the actor/performer in post-dramatic theater/performance focusing on a selection of Romeo Castellucci's works [Vakavieh deramarorgie bazigar/ejragar dar te`atr/ejraye post deramatic ba tamarkoz bar gozide`i az asar-e Romeo Castellucci] [Master’s Thesis, Tehran Art University, Farabi International Campus]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ccf7d572ddd89c91854eb20be0481e58 (In Persian)
Fortier, M (2015). Theory/Theatre: An introduction. [Nazarieh dar te’atr] (Farzan Sojoudi and Nariman Afshari, Trans.). Sooreh mehr publications. (Original work published 2002) (In Persian)
Fuchs, E. (1996). The death of character: Perspectives on theater after modernism (Drama and Performance Studies). Indiana University Press. Genette, G. (1997). Palimpsest, literature in the second degree. Translated by Channa Newman & Claude Doubinsky. University of Nebraska Press. Gholamiparvar Masooleh, M. (2008). Investigating communication roles in postdramatic theater based on Jacobsen's model [Barresie naghsh-haye ertebatiye te’atre postdramatic bar mabnaye olgooye Jacobsen] [M.A. Thesis, Tehran Art University]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/b1a4f137bf30cbaad271feb3119492a6 (In Persian)
Jürs-Munby, K. (2006). Introduction by, Postdramatic Theatre. Routledge. Khosroabadi, A. & Sepehran, K. (1402). Analysis on suspending representation in Samuel Beckett’s later drama and Gertrude Stein’s landscape theatre as a prehistory of post-dramatic theatre view on text [Tabi’ne ta’alighe baznamaei dar asare mote’akhere Samuel Beckett va te’atre cheshmandaze Gertrude Stein, be onvane pishineie manzare te’atre postdaramtic be matne namayeshi]. Journal of Fine Arts - Performing Arts and Music. 28(1), 5-12. (In Persian) https://doi.org/10.22059/jfadram.2022.343057.615671.
Kirby, M. (1990). A Formalist theatre. University of pennsylvania press. Lehmann, H.-T. (2006). Postdramatic theatre ]teatr-e post-dramatik[ (K. Jürs-Munby, Trans.). Routledge. (Original work published 1999) (in Persian)
Pourazar, R. & Sokhanvar, J. (2015). Postdramatic characterization in the liminal space of the contemporary theatre [Chisti va chera’ei-e shakhsiatpardazi-e pasaderamatic dar fazaye astane’i-e te’atre mo’aser]. Critical Language & Literary Studies, 10(14), 45-77. https://clls.sbu.ac.ir/article_99844.html (In Persian)
Rafati, M. (2011). Director’s idea in postdramatic theatre (with a special attention to Richard Schechner’s performance theory) [Engareye kargardan dar te’atre postdramatic (Ba negahi vijhe be nazarye-ie ejraye Richard Schechner)] [Master’s Thesis, Azad Tehran University]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/7916113b2c83b2b38c2d22d91cd13765 (In Persian)
Rashtabadi, M. M. (1400). Examining the dramatic capacities in the stories of Attar's "Tazkrah al-Awliya" and "Mathnavi Manavi" by Molvi with a postdramatic approach [Barresie zarfiat-haye namayeshi dar hekayati az "Tazkrah al-Awliya" Attar va "Mathnavi Manavi" Molavi ba rooykardi postdramatic] [Master's thesis. Soureh University]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/dc1e6f7f39028a916579eaf436721b49 (In Persian)
Sattari, N. (2015). Psychoanalytic analysis of the representation of violence in postdramatic theater with emphasis on the works of Sarah Kane and Peter Handke [Barresie ravankavaneye baznamaeie khoshunat dar te’atre postdramatic ba takid bar asare Sarah Kane va Peter Handke] [Master’s Thesis, Tehran Art University]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/9b93218a0d88810327848a61e4fd13ce (In Persian)
Satari, N. & Sepehran, K. (2015). The traumatic reenactment of the new tragedy within postdramatic theater framework [Baznamaei-e teragedy-ie no dar ghabe te’atre postderamatic]. Theater, (64), 70-90. https://quarterly.theater.ir/fa/attach/213106 (In Persian)
Shojaei, M. (2024). A comparative study of the play Land’s END and the Voyageurs Immobiles by Philippe Genty within Hans Thies Lehmann’s theory of postdramatic theater [Barresie tatbighi-e namayeshe payane zamin va mosaferane saken az Philippe Genty ba nazariate Hans Thies Lehmann dar babe te’atre postdramtic] [Master's thesis. Tehran University of Arts]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e3b6fd63cdb2c63b9450791cc6498f8f (In Persian)
Szondi, P. (2005). Theorie des modernen dramas. [Te’ori-e dram-e modern] (Homeira Nonahali, Trans.). Ghatreh press. (Original work published 1956) (In Persian)
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی
دوره 30، شماره 3
مهر 1404
صفحه 7-20

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار