طبقه‌بندیِ مجموعه‌کارگان مرتبط با موسیقی کلاسیک ایرانی بر مبنای گفتمان‌های هویت در درونِ سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشکده نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

کارگان مرتبط با سنت موسیقی کلاسیک ایرانی، حاوی آثار موسیقایی متنوعی است که نسبت‌های‌ متفاوتی با ردیف به‌عنوان کارگان مرجع برقرار می‌کنند. طبقه‌بندی این مجموعه‌کارگان‌های مرتبط با سنت ایرانی برای تحقیق و پژوهش در خصوص جوانب گوناگون سنت موسیقایی امری ضروری به‌نظر می‌رسد. تحقیق حاضر می‌کوشد تا با معرفی جریان‌های معطوف به هویت در درون سنت، به چارچوب‌ها و مرزهایی برای دسته‌بندی کارگان‌های موسیقی ایرانی دست‌یافته و الگویی برای آن ترسیم کند. بنابراین، در مرحلۀ نخست، چگونگی پیدایش هویت به مثابه یک مسئله طرح خواهد شد. در این مرحله با استفاده از مفاهیم هویت مرجع، دیگری و گسترش ارتباط با دیگری، سازوکار شکل‌گیری هویت را به مثابه یک مسئله تحلیل می‌شود. در مرحلۀ دوم، گفتمان‌های معطوف به هویت در موسیقی ایرانی را با نگاهی استقرایی از طریق تبارشناسی نام‌گذاری‌های سنت موسیقایی بررسی می‌کند. اصطلاحات ملی، سنتی، دستگاهی و کلاسیک معمول‌ترین عناوین برای توصیف سنت موسیقایی هستند. به‌نظر می‌رسد یکی از شاخص‌ترین موقعیت‌ها برای بروز مسئلۀ هویت،‌ رواج و به‌کارگیری همین عناوین متعدد است. پس از معرفی ویژگی‌های این گفتمان‌ها، با استفاده از نتایج تحقیقی دیگر از همین نگارندگان با عنوان بازشناسی ویژگی‌های مرکزی موسیقی کلاسیک ایرانی به عنوان عناصر هویت‌ساز در این سنت، با استفاده از روشی قیاسی، الگویی هویت‌محور برای طبقه‌بندی کارگان‌های مرتبط با موسیقی ایرانی ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Classification of Iranian Classical Music Repertoire Based on Discourses of Identity

نویسندگان [English]

  • Sepehr Seraji 1
  • Sasan Fatemi 2
1 Advanced studies in art, fine arts, university of Tehran,Tehran, Iran
2 School of Performing Art & Music, College of Fine Arts, University of Tehran Tehran Iran
چکیده [English]

The question of “identity” has been a critical problem in the context of Iranian musical tradition. A three step approach is used in this article in order to best address this important and pending issue.  First, the authors identify how this problem is built in a society focusing on a musical culture.  Secondly, the number and more specifically which discourses are formed around this issue are introduced and discussed.  Lastly, the authors propose how to classify Iranian classical repertoire using these data.
Initially it is important to explain the conditions of recognizing “identity” as a problem. It seems that reference identity, other’s identity, communication and information development are three critical components in forming the issue. The first refers to a society which has some specific characteristics. The second, “other’s identity” is a reference to a comparison of other cultures with different identity characteristics. In the 20th century, the most significant comparison of other’s identity is with the western culture. The third component has become effective since information technology is influencing cultures specifically in the second part of the 20th century. The second step is analysis of discourses about identity, is discussed through a genealogy of several expressions that are used for naming and explaining Iranian tradition, by different classes of opinions in the culture. The first expression is Melli (national) music. This thought of musical identity comes from an idea that tradition is closely related to national identity which is the conclusion of Alinaghi Vaziri’s school of thought. One of the most prominent characteristics of the discourse, is that it accepts some western musical values as a means to modernizing music. The second expression is Sonnati (Traditional) music which is focusing on a historical heritage as the main identical idea. Reference and the main source of authentication in this thought, is the Radif as classified repertoire of the Qajar era which is the central repertoire of the discourse. The third expression is Dastagahi music which is the name of traditional Iranian musical language. The importance of this expression is due to the specific musicological approach rather than nonmusical nomenclature from the previous categories mentioned. Its approach to the internal content of music is unique and significant in the tradition as a whole. The content of the music in these two last discourses are intergrade able. The last cornerstone expression is ‘Iranian classical music’. This is a music-based terminology and has been used frequently in the last 30 years. This expression tries to overcome the identity challenge by collecting various aspects of words that represent a comprehensive musical perspective. This expression has a wide and unified view about the identity of tradition; while representing its own ideal repertoire that is a continuation from the historical tradition of Iranian music. With reference from another research by the same authors: Recognition of Central Features as Characteristic Elements in Iranian Classical Music (2020), the classification of terminology and repertoire representation brings together the categories of Sonnati and Dastgahi whilst separating Melli repertoire as another genre and using ‘Iranian classical repertoire’ as a general term that represents all of these aforementioned categories. On the other hand, there is a repertoire that could not be classified as part of the Iranian classical context but it’s a part of western classical repertoire which apply some characteristic elements of Iranian music. They are referred to as Iranian-based (western) classical repertoire.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Classical Music
  • Identity
  • repertoire
  • National Music
  • Traditional Music
  • Dastgahi Music
اسعدی، هومان (1385) «تصلب سنت، انجماد ردیف : پرسشی ازسنت موسیقایی»، فصلنامه موسیقی ماهور شماره 34، تهران، صص ۲۰۹-۲۱۸.
پورتراب، مصطفی کمال [و دیگران] (1386) مبانی نظری موسیقی ایرانی [کتاب‌های درسی:331]، برنامه‌ریزی محتوا و نظارت بر تألیف دفتر برنامه‌ریزی و تألیف آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش نشر چشم‌انداز، تهران.
خالقی، روح‌الله (1378) سرگذشت موسیقی ایران. (دوره دو جلدی) انتشارات صفیعلیشاه، تهران.
خالقی، روح‌الله (1390) سرگذشت موسیقی ایران (سه جلد در یک مجلد). چاپ دوم، مؤسسه فرهنگی هنری ماهور، تهران.
خضرایی(گفتگو کننده)، فاطمی (الف)، اسعدی، فیاض، بابک، ساسان ، هومان، محمدرضا (1387) «اصطلاح موسیقی کلاسیک ایرانی». فصلنامه موسیقی ماهور، شماره 42، زمستان، صص ۱۶۳-۱۷۸.
دورینگ، ژان (1383) سنت و تحول در موسیقی ایرانی، ترجمه سودابه فضائلی، چاپ اول انتشارات توس، تهران.
ستاری، جلال (1370) هویت ملی و هویت فرهنگی، فصلنامۀ تئاتر، ش 16، صص ۱۳-۳۶.
شهرنازدار، محسن (1383) گفتگو بامجیدکیانی درباره موسیقی ایران، نشرنی، تهران.
شهرنازدار، محسن (۱۳۹۱) «مرکزحفظ و اشاعه؛ پایانی بر سنت موسیقی ایرانی»، ماهنامه سیاسی فرهنگی نسیم بیداری، شماره 28، تهران، صص ۱۲۵-۱۳۰.
صفوت و کارن ،داریوش و نلی (1388) موسیقی ملی ایران، ترجمه سوسن سلیم‌زاده، کتابسرای نیک، چاپ اول (در ایران)، تهران. طباطبایی، سیدجواد (۱۳۸۲) تأملی دربارة ایران، جلد نخست، دیباچه‌ای بر نظریة انحطاط ایران، چاپ سوم، تهران، مؤسسة نگاه معاصر. طباطبایی، سید جواد (1395) «سخنرانی در همایش ایران همینجا است که ایستاده ایم»، خانه اندیشمندان علوم انسانی.
طلایی، داریوش (13۷۲) نگرشی نو به تئوری موسیقی ایرانی، مؤسسه فرهنگی هنری ماهور، تهران.
فخرالدینی، فرهاد (1394) هارمونی موسیقی ایرانی، انتشارات معین، چاپ اول، تهران.
فاطمی، ساسان (1392) پیدایش موسیقی مردم‌پسند در ایران، تاملی بر مفاهیم کلاسیک، مردمی؛ مردم‌پسند، ماهور، تهران.
فاطمی، ساسان (۱۳۸۷) «به سوی درک دیگری از موسیقی ایران: پشتوانه های نظری یک پروژه آهنگسازی»، فصلنامه ماهور، شماره 42،زمستان، صص65-۹۰.
فاطمی، ساسان (۱۳۸۸) «معرفی یک اثر تازه: سرخانه، آهنگسازی به سبک موسیقی قدیم ایران». فصلنامه ماهور،شماره 46، زمستان،صص203-۲۰۶.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (397) درس‌گفتارها، فایل تصویری، [فایل منتشر نشده]. کیانی، مجید(1383) چگونگی پژوهش در موسیقی ایران. موسسه فرهنگی هنری سرو ستاه، تهران.
نتل، برونو(1978) (1381) «موسیقی کلاسیک ایرانی در تهران، فرآیندهای دگرگونی»، ترجمه حمیدرضا ستّار، فصلنامه ماهور شماره 16، صص9-47.
وزیری، علینقی (1383) تئوری موسیقی. ویراستار، سعید درودی، چاپ سوم، انتشارات صفی‌علیشاه، تهران.
میرمنتهایی، مجید (1381) سنت و مدرنیسم در موسیقی ایران-گفتگویی با موسیقیدانان معاصر، پژوهش فرزان، تهران.
ﻫﺎل، اﺳﺘﻮارت (1383) «ﻫﻮﻳﺖ ﻫﺎی ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ، ﻗﻮﻣﻴﺖ ﻫﺎی ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ»، ﺗﺮﺟﻤـﺔ ﺷـﻬﺮﻳﺎر وﻗﻔﻲ ﭘﻮر، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ارﻏﻨﻮن ش24، صص 319-352.
Albrow, martin (1997) The Global Age: State and Society beyond Modernity, California: Stanford University press. Giddens, Anthony (1990) The Consequences of Modernity, Cambridge: polity press.
Ricks, T. (2007) RICHARD N. FRYE Greater Iran: A 20th-Century Odyssey (Costa Mesa, Calif.: Mazda Publishers, Inc., 2005). Pp. 377, International Journal of Middle East Studies, 39(2), 307-309.
Rose, Nikolas (1996) “Identity, Genealogy, History”, Questions of Cultural Identity, Stuart Hall and Paul du Gay, eds. London: Sage Publications, 128–150.
Robertson, R. Lechner,F. (1985) “Modernization, Globalization and the Problem of Culture in World Systems Theory”, Theory, Culture and Society, vol.2, no.3, pp.103-19.
Turino, Thomas (1999) “Signs of Imagination, Identity, and Experience: A Peircian Semiotic Theory for Music”, Ethnomusicology 43: 221–255.
Wise, J. Macgregor (2008) Cultural Globalization: A User’s Guide, by Malden, MA: Blackwell, 2008. Url1: https://www.youtube.com/watch?v=3napeA23IEk