مطالعۀ تطبیقی راهکارهای پایان‌بندی نمایشی در درام‌های دهۀ اخیر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 استادیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

در این مقاله سعی شده است تا با تمرکز بر جلوه­های ساختاری برخی از مهم­ترین نمایشنامه­های دهۀ هشتاد ایران، الگوهای رایج پایان­­بندی آنها مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. با انتخاب یک چارچوب مفهومی برگرفته از آرای منتقدان ادبیات نمایشی معاصر نظیر مارتین اسلین و مانفرد فیستر، تلاش می­شود تا ضمن شناخت هر چه بهتر نحوة سازماندهی اطلاعات در پرده­های پایانی آثار نمایشی مورد اشاره، دریافت تازه­ای از قابلیت­های روایی نمایشنامه­های معاصر ایران حاصل شود. مقالة حاضر با تکیه بر شاخص­ترین اشکال پایان­بندی در آثار این دهه، به سنجش ارزش­های نمایشی تعریف شده و میزان تأثیرگذاری آنها بر ساختار کلّی روایت در نمونه­های مطالعاتی می­پردازد. این تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام یافته و با هدف شناخت الگوی رایج پایان­بندی در نمایشنامه­های این دهه دنبال شده است. یافته­های این تحقیق نشان می­دهند که به رغم تنوع موضوعی و ساختاری، نمایشنامه­های این دهه اغلب متمایل به نوعی تجربه­گرایی در کاربرد الگوهای پایان­بندی ناتمام، نیمه تمام و یا کاملاً باز می­باشند. بازتاب این گرایش عمده را می­توان در سبک­های روایی نمایشنامه­نویسان متأخر ایران و نوآوری در شیوه­های نگارشی آنها مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study on Dramatic Ending Strategies In Past Decades Plays of Iran*

نویسندگان [English]

  • Majid Kianian 1
  • Mohammad Jafar Yousefian Kenari 2
  • Mostafa Mokhtabad 3
1 MA in Dramatic Literature, Faculty of Arts and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor in Drama & Performance Studies, Faculty of Arts and Architecture,Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor in Theatre and Media Studies, Faculty of Arts and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

 
The eighties era (the equivalent of First decade of the twenty-first century) has an important role in the history of contemporary Iranian playwriting for its diversity. By evaluating the plays written in 1380s, on the one hand, some important information is achieved about the latest patterns, techniques and the styles of writing Iranian drama and on the other hand, many guidelines can be provided to enhance the quality of dramatic literature of Iran. By the same token and considering the effective role of dramatic ending, this research reviews the functional forms according to elements such as information transmission strategies in drama ending, variety of endings and major aspects for the method of ending in dramatic texts in 1380s. It seems that despite the different approaches existing in contemporary drama, what recent critics such as Martin Esslin and Manfred Pfister, put into consideration for explaining the structure of plot especially the ending provides a new way to discuss methods of collecting information about final act of Iranian plays. The authors have tried to identify the characteristics of various plays in terms of pattern of ending story using a constructivist approach and recognize its major form. It should be noted that this study suggests analyzing the dramatic works of the last decade only in order to know the common forms their ending. So instead of case study and analysis of dramatic relationships on the structure of individual plays of the decade, the authors try to understand the discussed pattern comprehensively and expose its results to the readers` judgment for more reflection. Although it cannot be claimed that the findings have certainly the qualitative validity due to limitation in evaluating the dramatic data but according to presented evidences it can indicates (Signifier) kind of significant structural feature on how to organize their narrative information. In total, nearly 35 dramatic works of the 1380s have been reviewed that a third of them are discussed with more emphasize in the body of the present study. Obviously, valid results of this research will be extensible to a larger statistical population by the incomplete induction method and at least it can be expected to get a comprehensive understanding of the modern performances and abilities of dramatic literature in Iran. The findings show that an aspect of tendency to empiricism can be seen in different levels of drama structure through evaluating Iranian dramatic data based on given tables and charts during 1380s. Reflect of this major tendency can be found in the late Iranian playwrights’ narrative styles the innovation existed in their writhing techniques. On the other hand, despite patterns and different issues for creating dramatic works, in the last decade, playwriting often focuses on experiences such as unfinished, semi-finished or completely open endings which at the same time include many structural similarities among these works. Accordingly, in spite of tendency to empiricism in other parts of the drama, this indicates a kind of repetition and stop in models of using closure while ignoring the repetition in ending of plays in 1380s (2000s).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Plays
  • Ending Points
  • Dramatic Plot
  • Narratology
ارسطو (1387)، فن شعر، ترجمه عبدالحسین زرین کوب، امیرکبیر، تهران.
اسلین، مارتین (1390)، دنیای درام، ترجمه محمد شهبا، هرمس، تهران.
امجد، حمید (1389)، بی شیر و شکر، نیلا، تهران. امجد، حمید (1387)، پاتوغ اسماعیل آقا، نیلا، تهران.
امجد، حمید (1382)، زائر، نیلا، تهران. امجد، حمید (1384)، نگین، نیلا، تهران.
امجد، حمید (1381)، گردش تابستانی، نیلا، تهران. امجد، حمید (1384)، نگین، نیلا، تهران.
بارت، رولان (1387)، درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت ها، ترجمه محمد راغب، فرهنگ صبا، تهران.
پولتی، ژرژ (1383)، سی و شش وضعیت نمایشی، ترجمه عباس بیاتی، سروش، تهران.
تولان، مایکل.جی (1383)، درآمدی نقادانه-زبان شناختی بر روایت، ترجمه ابوالفضل حری، علمی فرهنگی، تهران.
ثمینی، نغمه (1388)، اسب های آسمان خاکستر می بارند، نی، تهران.
ثمینی، نغمه (1390)، خواب در فنجان خالی، نی، تهران.
ثمینی، نغمه (1385)، شکلک، نی، تهران.
چرمشیر، محمد (1384)، داستان دور و دراز و فراموش نشدنی و سراسر پند و اندرز سفر سلطان بن سلطان و خاقان ابن خاقان به دیار فرنگ به روایت مرد مشکوک، نیلا، تهران .
چرمشیر، محمد (1389)، حقایقی دربارۀ یک ماهی مرده و آسمان روزهای برفی، نیلا، تهران.
چرمشیر، محمد (1382)، کبوتری ناگهان، نیلا، تهران.
چرمشیر، محمد (1388)، رقص مادیان ها، نی، تهران. چرمشیر، محمد (1388)، روایت عاشقانه ازمرگ در ماه اردیبهشت، نی، تهران. چرمشیر، محمد (1382)، کبوتری ناگهان، نیلا، تهران.
چرمشیر، محمد (1389)،گذر پرنده از کنار آفتاب، نیلا، تهران.
ریمون-کنان، شلومیت (1387)، روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، نیلوفر، تهران.
رحمانیان، محمد (1387)، آواز قوی آنتون چخوف، روشنگران و مطالعات زنان، تهران.
رحمانیان، محمد (1382)، پل، دفتر نمایش های مذهبی، تهران.
رحمانیان، محمد (1384)، شهادت خوانی قدمشاد مطرب در طهران، نیلا، تهران.
زرین کوب، عبدالحسین (1369)، ارسطو و فن شعر، امیرکبیر، تهران.
شکنر، ریچارد (1386)، نظریه اجرا، ترجمه مهدی نصرالله زاده، سمت، تهران.
فورتیر، مارک (1387)، نظریه در تئاتر، ترجمه علی ظفرقهرمانی نژاد، سمت، تهران.
فیستر، مانفرد ( 1387)، نظریه و تحلیل درام، ترجمه مهدی نصرالله زاده، مینوی خرد، تهران.
فیاضی کیا، محمد مهدی (1390)، تحلیل پیرنگ در سریال های تاریخی تلویزیون ایران در دو دهه ی اخیر، با تمرکز بر آثار داوود میرباقری، پایان نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر مصطفی مختاباد و مشاوره دکتر محمد جعفر یوسفیان، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، زمستان 1390.
کالر، جاناتان (1390)، در جستجوی نشانه ها، ترجمه لیلا صادقی و تینا امرالهی، نشر علم، تهران.
کوهستانی، امیر رضا (1387)، تجربه های اخیر، نی، تهران. مارتین، والاس (1389)، نظریه های روایت، ترجمه محمد شهبا، هرمس، تهران. نادری، علیرضا (1388)، این قصه را ایرانیان نبشته اند، نمایش، تهران.
هالیول، استیون (1388)، پژوهشی درباره فن شعر ارسطو، ترجمه مهدی نصرالله زاده، مینوی خرد، تهران.
یثربی، چیستا (1390)، پری خوانی عشق و سنگ، سوره مهر، تهران.
یعقوبی، محمد (1388)، تنها یک، افراز، تهران. یعقوبی، محمد (1387)، خشکسالی و دروغ، افراز، تهران.
Barker, C (2004), The SAGE Dictionary of Cultural Studies, SAGE publication, London.
James, Henry (1981), the Art of Fiction in the Portable of Narrative, Penguin Books, New York.
Peter Hühn, John Pier Wolf Schmid, Jörg Schönert (1953), Handbook of Narratology, Library of Congress Cataloging-in-Publication DataT, Berlin.
Sidnell, Michael (1991), Sources of Dramatic Theory, Cambridge University Press, New York.
Toolan, Michael (1988), Narrative: a critical Linguistic introduction, Routledge, London.