موضوع شناسی غنا در آواز منطبق بر ردیف دستگاه ایرانی ( تطبیق نظریه عدم حرمت ذاتی غنا با محتوای آواز ایرانی )

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق

چکیده

یکی از مباحث مهم و در عین حال مبهم در علم فقه مسئله‌ی موسیقی است که براساس تقسیم موسیقی به دو نوع سازی و آوازی، مساله‌ی حرمت و عدم حرمت خوانندگی ذیل مبحث غنا و موضوع نوازندگی تحت عنوان لهو و لعب مورد نظر قرار می-گیرد. در این پژوهش آنچه مد نظر قرار گرفته است خوانندگی می باشد. در این میان، موضوع شناسی توسط کارشناس (عرف خاص، موسیقیدان) به جهت کشف حکم فقهی از اهمیت وافری برخوردار است. در بحث غنا ما با دو نظریه کلی مواجه هستیم: 1- حرمت به وصف ملازم 2- حرمت به ذاته در این پژوهش با تحلیل نظریه‌ی حرمت غنا به عنوان ملازم و نظری اجمالی به تعاریف واژه های مرتبط با موسیقی ایرانی به این نتیجه رسیده ایم که ردیف های آوازی به مثابه قالب هایی هستند برای اجرای صحیح آواز که بسته به نوع شعر (محتوا) مورد استفاده درآن، از پستی یا والایی برخودار وخود کیفت صوت به ذاته حرمتی به همراه ندارد. به عبارت دیگر از این قالب که به شیوه بسیار منطقی نظام بندی (ردیف) شده اند هم می‌توان استفاده صحیح و نیز نادرستی داشت. این برداشت دقیقا منطبق بر نظریه‌ی حرمت به عنوان ملازم (رای مرحوم فیض کاشانی) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A survey on Qina in singing based on Iranian musical articles (comparing “non-illegality of Qina in essence” theory with the content of Iranian song)

نویسنده [English]

  • Mehdi Nikjoo
چکیده [English]

Appearance of music in history of human being is an innate issue. When the man started the social life and the special civilization and culture formed in the society the music as the part of human life changed in a way which got an important part of culture of nations. So we want to study music in Islamic culture. One of the most important and ambiguous issues in jurisprudence is music which is divided to song and instrumental performances. Legality and illegality of singing is discussed in Qina and playing the music in the form of lahw wa la’ib (trivial). This research discusses the singing. Therefore knowing the subject by experts (Musician) is very important to find out the commandment. The general concept of Qina has been for a long time illegal in Shiite scholars’ viewpoint. Although the generality of this illegality has been disputed for some individuals or types, no one is known to be opponent to its illegality in general sense. Sheikh-e-Tusi has argued in his book, Khilaf, that: Qina is illegal and anyone who commits this sin is fasiq and his/her testimony is not acceptable. In Qina we have two general theories: 1) Illegality by being concomitant 2) Illegality in essence. 1. Illegality by being concomitant: this theory argues that what causes the illegality of Qina or triviality of singers is that this issue is concomitant with women dancing, weltering men with women etc. and singing by itself is not illegal. 2. Those jurisconsults who believe that Qina is illegal by itself argue that sometimes the quality of a voice is subjected to be illegal no matter what is the poem, and even though the poem is legitimate. Nonetheless, as mentioned above, the well known opinion of Feidh Kashani counters this theory. He argues that qina is not illegal by itself. We discuss and analyze it in this article. It seems that the context in which the relevant sayings (al-riwayat) has been said in it supports the opinion of Feidh Kashani’s and his contemporary Mohaqiq Sabzevari’s and verifies it. As we will see in this article, the same opinion is well adapted with the reality which is the subject of this research. Albeit, we should emphasize that we are not going to prove neither theories. Moreover, the discussion about the context of riwayat is just discussed because of its necessity and relevance to the issue. In this article we analyze the first theory and define some concepts which are related to Persian music. Finally, we conclude that keyboards of singing are forms for performance of the song correctly, and these forms have no illegality in their essence. Rather, the poems (content) specify transcendentality or invalidity of what is being sung. Voice in essence hasn’t any illegality. In other words, although the form of Persian music is designed in a systematic and logical way, a man can use it in a correct way or in a false one. This article is based on the first theory which is the theory of Faydh Kashani.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Concomitant
  • lyrics
  • Music
  • Poem
  • Qina
ابن الاثیر، محمد(1383ق)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، داراحیاء الکتب العربیه، قاهره.
اسعدی، هومان(1382)، از مقام تا دستگاه؛ نگاهی موسیقی شناختی به جنبه‌هایی از سیر تحول نظام موسیقی کلاسیک ایران، ماهور، شماره 11، صص ؟؟؟؟؟؟.
اردبیلی، مولا محمد (1403ق)، مجمع الفائده والبرهان، جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، قم.
جباران، محمد رضا( 1378 ش)، موسیقی و غنا در آیینه فقه (درس خارج فقه آیت الله مروجی)، پژوهشگاه فرهنگ وهنر اسلامی، تهران. جبل عاملی، سید جواد(1419 ق)، مفتاح الکرامه، جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم.
جوهری، اسماعیل بن حماد(بی تا)، الصحاح المسمّی تاج اللغه و صحاح العربیه، دار الفکر، بیروت.
حائری، سید کاظم (1415ق)، القضا فی فقه الاسلامی، مجمع الفکر الاسلامی، قم.
حارثی عاملی، بهاء الدین محمد(1390 ق)، الحبل المتین، بصیرتی، قم.
حلی، جمال الدین حسن بن یوسف مطهر(بی تا)، تحریر الاحکام ،دار الفکر، قم.
حلی، نجم الدیم جعفر بن حسن(1408ق)، شرایع الاسلام، موسسه اسماعیلیان، قم.
خامنه ای، سید علی(1382 ش)، اجوبه الاستفتائات ،چاپ و نشر بین الملل، تهران.
خمینی، سید روح الله( 1368 ق)، کتاب البیع، موسسه اسماعیلیان، قم.
.................................... (1410ق)، مکاسب محرمه، اسماعیلیان، قم.
....................................( 1415 ق )، مکاسب محرمه، موسسه تنظیم آثار امام خمینی (ره)، قم.
خویی، سید ابو القاسم ( 1416 ق)، صراط النجاه، دفتر نشر برگزیده، قم.
رازی، فخر الدین محمد حسین (1412 ق)، المحصول فی علم الاصول الفقه، موسسه الرساله، بیروت.
زمخشری، محمد بن عمر(1417ق)، الفائق فی غریب الحدیث، دارالکتب العلمیه، بیروت.
زیدان، عبدالکریم (1410ق)، المداخل لدراسه الشریعه الاسلامیه، مکتبه القدس، بغداد سبزواری، محمد باقر، بی تا، کفایه الاحکام، بی جا. شرفخانی خویی، احمد( 1380 ش)، انسان غنا موسیقی، مشهور، قم.
الشهید الثانی، زین الدین الجبعی العاملی(1384 ش)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ارغوان دانش، تهران.
صدر، سید محمد باقر( 1406 ق)، دروس فی علم الاصول، دار الکتاب اللبنانی، بیروت.
صفوت، داریوش(1350)، پژوهشی کوتاه درباره استادان موسیقی ایران و الحان موسیقی ایرانی، وزارت فرهنگ و هنر، تهران.
طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن(1407 ق)، الخلاف، جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم.
عابدی، احمد( 1372 )، فقه و تشخیص مو ضوع، جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم.
عاملی، جواد بن محمد بن حسن (بی تا)، مفتاح الکرامه، بی جا.
عمید، حسن (1340)، فرهنگ فارسی عمید، ابن سینا، تهران.
فاضل لنکرانی، محمد(1379)، جامع المسائل، مهر، قم.
فیروز آبادی، مجد الدین محمد بن یعقوب( بی تا)، قاموس المحیط، دار الجیل، بیروت.
فیض کاشانی، محمد بن حسن(1415 ق)، تفسیر صافی، الصور، تهران.
..................................................( 1406 ق)، الوافی، کتابخانه امام امیرالمومنین، اصفهان.
فیومی، احمد بن محمد بن علی(بی تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، دار الهجره، بیروت.
قلی زاده، احمد (1379)، واژه شناسی اصطلاحات اصول فقه، بنیاد پژوهشهای علمی و فرهنگی نور الصفیاء، تهران.
قمی، ابو القاسم (1376ق)، غنائم الایام، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه‌ی قم، قم.
کرکی، علی بن حسین( 1408ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم.
کیانی، مجید(1368ش)، هفت دستگاه موسیقی ایرانی، مولف، تهران.
کیانی، مجید (1374)، موسیقی ایران در حال و آینده، هنرهای زیبا دانشگاه تهران،شماره 1، صص؟؟؟؟؟؟؟؟.
مصاحبه با ابوالحسن مختاباد(1386)، روز نامه‌ی همشهری، 15.
مطهری، مرتضی(1361)، اجتهاد در اسلام ، شرکت سهامی انتشار، تهران.
مظفر، محمد رضا(1370)، اصول الفقه، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، قم.
مکارم شیرازی، ناصر(1379)، استفتائات جدید، مدرسه علی بن ابی طالب، قم.
منظور مصری، محمد بن مکرم(بی تا)، لسان العرب، دار صاره، بیروت.
مهدوی کنی، سعید(1383)، جستاری در فقه ارتباطات؛ مفهوم شناسی غنا در فقه شیعه، فصلنامه‌ی پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، شماره 21، صص ؟؟؟؟؟؟؟؟؟.
نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی(1415ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
وجدانی، بهروز(1386)، فرهنگ تفسیری موسیقی، گندمان، تهران.