نقش فرهنگ‌پذیری در تغییرات تکنیک، ‌ساختار و کارگان نرمه‌نای در دورة معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه موسیقی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه  ُکردستان، سنندج، ایران.

2 عضو هیأت علمی گروه تلویزیون و هنرهای دیجیتال، دانشکده هنر، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران.

3 عضو هیأت علمی گروه موسیقی، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

نرمه­نای سازی بادی و یکی از سازهای اصلی ملودیک در موسیقی استان کردستان و منطقه مُکریان است که در حدود پنجاه سال اخیر رواج بیشتری در این مناطق داشته است. این ساز بیشتر در موقعیت ­های شادیانه برای اجرای گورانی­ به­ کار گرفته می شد. تبادلات فرهنگ موسیقایی این مناطق با سایر مناطق کردنشین و حوزه ­های موسیقی ایرانی ـ عربی ـ ترکی منجر به گسترش کارگان و پیدایش بسترهای اجرایی جدید مانند سالن کنسرت و ضبط ­های استودیویی شده است. بر همین اساس بعضی از نوازندگان نرمه­ نای برای انطباق با تحولات جدید، تغییراتی در تکنیک ­های نوازندگی و ساختار این ساز به ­وجود آورده­اند. مقاله حاضر با استفاده از بنیادهای نظری موجود در زمینه فرهنگ ­پذیری موسیقی و تأثیر آن در تغییرات یک ساز، علت و نحوه تغییرات ساز نرمه ­نای در موسیقی استان کردستان را مورد بررسی قرار داده است. ارزیابی ­ها نشان می­ دهد که در اثر تبادلات فرهنگی صورت­ گرفته ازجمله ورود سازهای جدید به این منطقه، اجرای قطعات کُردی به صورت ارکسترال در سالن­ های کنسرت و لزوم همنوازی نرمه­ نای با سازهای دیگر در موقعیت ­های جدید اجرایی، تغییراتی در کاربرد نرمه­ نای به وجود آمده است. روند این تغییرات به­ گونه ­ای بوده که امکان حضور این ساز در موقعیت­ های اجرایی بیشتری فراهم شده است. این تحقیق به روش کیفی و بر اساس تحقیقات میدانی و مصاحبه ­های عمیق نگاشته شده است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Acculturation and its Impact on the Changes of Techniques, Structure, and Repertoire of Narmey Ney in Contemporary Period

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mirzaei kootenaei 1
  • Mohammad emami 2
  • reza parvizade 3
1   Faculty Member of Music Department, Faculty of Art and Architecture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
2 Faculty Member of Television and Digital Arts, Faculty of Art, Damghan University, Damghan, Iran.
3  Faculty Member of Music Department, School of Performing Arts and Music, College of Fine Arts, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

Music reflects a strong cultural tradition in Kurdistan province, which is passed down orally from generation to generation and bears a collective character. Narmeh Nay, an aerophone and one of the main musical instruments in Kurdistan province and the Mokryian region, has gained popularity over the last fifty years and is widely used in celebratory occasions to perform Gorani. The exchanges among musical culture of these regions with other cultural fields, such as other Kurdish speaking areas and Iranian, Turkish, and Arabic music, have resulted in the expansion of the repertoire of this instrument along with the emergence of new platforms for performance, such as concert halls and studio recordings. In the last few decades, the emergence of radio and the production of new songs, inspired by Kurdish music culture blending with Dastagahi music and traditional cultures, has led to the composition of new Goranis that correspond to the modal systems of Homayoun, Mahor, Chahargah and Isfahan. In the past, it was not possible to perform these Goranis with the previous intervals and playing techniques of Narmeh Ney and Sorna, which were the main melodic instruments in their ceremonies, not to mention that the musicians were also not equipped to accompany other instruments or singers. As an example, the introduction of new instruments, such as Synthesizer and Divan, in wedding ceremonies where Narmeh Ney and Sorna are traditionally performed, has introduced challenges to these musicians. Additionally, regarding the performance venues of Kurdish music, the cultural exchanges that have taken place in recent decades, have led to the introduction of new possibilities and contexts, such as concert halls, for the presentation of music in the urban environment of Kurdistan.
These cultural exchanges, as well as new platforms for Narmeh Ney players to perform music, have made a significant impact on the musical traditions of the Kurdistan region. To adapt to these transformations, some musicians have changed their playing techniques and the instrument’s structure in order to be able to accompany other instruments or find a larger audience. Using established theories of "acculturation," and its impact on instrument changes, this article examines the cause and transformation of this instrument in the music of Kurdistan province. This research demonstrates that as the result of cultural exchanges, such as the introduction of new instruments in the region, the performance of Kurdish music in orchestral form in concert halls, and the need to accompany other instruments in new venues, Narmeh Nay has undergone some major transformations. These major changes have led to a rising prevalence of using Narmeh Nay in musical performances across the Kurdistan province. This research has benefitted from qualitative methods to collect and analyze data. Weaving together participant observation, in-depth interviews, and archival research, this study aims at explaining the transformation of this instrument in light of these exchanges, taking into account the performative culture of this instrument as a dynamic phenomenon. In order to explain the potential scale of Narmeh Ney, the natural sounds were first extracted and analyzed, and then the variable and added melodies were written using new techniques.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Narmeh Ney
  • Acculturation
  • Kurdish Music
  • Gorani
  • Kurdistan Province
  • Mokryian Region
اسعدی، هومان (1380)، از مقام تا دستگاه، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره 11، صص 59ـ75.
اسعدی، هومان (1382)، بنیادهای نظری موسیقی کلاسیک ایران؛ دستگاه به عنوان مجموعه‌ای چند مُدی، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره 22، صص 43ـ56.
اسعدی، هومان (1383)، مطالعه‌ای سازشناختی در رسالات و نگاره‌های موسیقایی تیموری، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره 24، صص 98ـ61.
اسماعیل‌زاده‌ها، غلامحسین (1384)، مقدمه‌ای بر اکوستیک سازهای زهی و بادی، ترجمه و تألیف، موسیقی عارف، تهران.
اطرائی، ارفع و محمدرضا درویشی (1394)، سازشناسی ایرانی، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، تهران.
امامی، محمد (1399)، بررسی اکوستیکی نغمات بالقوه و بالفعل نی با تأملی بر امکان افزایش تغمات بالقوه، نامه هنرهای نمایشی و موسیقی، شمارة 21، صص 77ـ 96.
امامی، محمد و آذین موحد (1389)، بررسی عملکرد دستگاه تنفس در نوازندگی ساز نی و ارائه‌ی راهکارهایی جهت صداسازی، نشریه‌ی هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 40، صص 17ـ26.
آقابرارنیا گودرزی، جعفر و مریم قره سو (1397)، فرآیند فرهنگ پذیری در موسیقی کجور، نامه انسان شناسی، تهران.
برخوردار، ایرج (1351الف)، پژوهشی در موسیقی محلی کردستان، مجله‌ی موسیقی، شماره 135، صص 30ـ61.
برخوردار، ایرج (1351ب)، پژوهشی در موسیقی محلی کردستان ـ رقص‌های کردستان، مجله موسیقی، شماره 136، صص 75ـ58.
حاج امینی، بهمن (1381)، چهار آواز در موسیقی کردستان، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره 17، صص 57ـ78.
حاج امینی، بهمن (1382)، هه‌لپه‌رکی (رقص کردی)، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره 22، صص 57ـ67.
حاج امینی، بهمن (1395)، زندگی موسیقایی کردستان در سده اخیر: بررسی موردی شهر سنندج، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره 71، صص 101ـ115.
حجاریان،‌ محسن (۱۳۸۶)، مقدمه ای بر موسیقی شناسی قومی،‌ انتشارات کتاب نیک،‌ تهران.
درویشی، محمدرضا (1373)، نگاه به غرب، انتشارات ماهور، تهران.
رهبر، ایلناز (1386)، موسیقی عاشق‌های همدان، فصلنامه موسیقی ماهور، شماره 35، صص 103ـ116.
سفیدگر شهانقی، حمید (1393)، موسیقی عاشیق‌های آذربایجان، انتشارات سورۀ مهر، تهران.
ضیاءالدینی، کژوان (1397)، مفهوم بند در موسیقی کُردهای مُکریان، انتشارات سورة مهر، تهران.
ضیاءالدینی، کژوان (1399)، ارتباط ساختاری موسیقی کردستان و موسیقی دستگاهی ایران (مطالعه موردی آواز بیات‌کرد و خرده ِ بند بهاره)، نشریه‌ی هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 25، شماره 1، صص 15 ـ 25.
ضیاءالدینی، کژوان و محمد میرزائی (1399)، گورانی‌های علی‌مردان، انتشارات دانشگاه کردستان، سنندج.
فاطمی، ساسان (1390)، به سوی نظریه‌ای تازه درباره موسیقی مردم‌پسند، نامه هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 3، صص 119ـ132.
فاطمی، ساسان (1393)، سیر نفوذ موسیقی غربی به ایران در عصر قاجار، نشریه‌ی هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 19، شماره 2، صص 5ـ16.
فکوهی، ناصر (1395)، تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی، نشر نی، تهران.
کریستین‌سن، دیتر (1384)، موسیقی کردستان، مترجم: ناتالی چوبینه، فصلنامه‌ی موسیقی ماهور، شماره27، صص51ـ62.
کسایی، محمد جواد (1383)، موسیقی پس از سکوت، استاد حسن کسایی و نیم قرن آفرینش هنری، نشر نی، تهران.
مراغی، عبدالقادر بن غیبی حافظ (1366)، جامع الالحان، به اهتمام تقی بینش، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
مراغی، عبدالقادر بن غیبی حافظ (1370)، شرح ادوار، به اهتمام تقی بینش، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
مراغی، عبدالقادر بن غیبی حافظ (2536)، مقاصد الالحان، به اهتمام تقی بینش، انتشارات پایگاه و ترجمه و نشر کتاب، تهران.
مسعودیه، محمد تقی (1384)، سازهای ایران، انتشارات زرین و سیمین، تهران.
مک‌داول، دیوید (1386)، تاریخ معاصر کرد، مترجم ابراهیم یونسی، انتشارات پانیذ، تهران.
ملاح، حسینعلی (1376)، فرهنگ سازها، کتاب‌سرا، تهران.
نظری، اشکان (1397)، بررسی مفهوم و ساختار مُدالِ مقام در موسیقی کردستان عراق (تجزیه و تحلیل دو مقام الله‌ویسی و آی آی، نامه‌ی هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 17، صص 99ـ122.
نقیب سردشت، بهزاد (1385)، سازشناسی موسیقی کردی، انتشارات توکلی، تهران.
منابع کُردی به‌هرام به‌گی، مه‌نسوور (2009)، هاواری نایه (میتودی فیربوونی ئامیری نایه)، ده‌زگای موزیک و که‌له‌پوری کوردی، هه‌ولیر.
منابع صوتی حمیدی، حسین (1378)، بالابان، آلبوم صوتی، موسسه‌ی فرهنگی-هنری ماهور، تهران.
مردانی، اسماعیل (1398)، چل چرا، آلبوم صوتی، حوزه‌ی هنری استان کردستان، سنندج.
مردانی، اسماعیل (1401)، «گفتگو در برنامه ایل بانگ»، رادیو فرهنگ، 17/4/1401، 227 ت.
 Katz, Mrak. 2010. Capturing Sound: How Technology has Changed Music. University of California Press.
Kroeber, A.L., 1948. Anthropology: Race, Language, Culture, Psychology, Prehistory, Harcourt, Brace and World.
Khartomi, M. 1981, 'The Processes and Results of Musical Culture Contact: A Discussion of Terminology and Concepts, Ethnomusicology, vol.25, no.2, p.227.
List, George. 1964. "Acculturation and Musical Tradition." Journal of the International Folk Music Council 16:18-21.
Lucas, Ann. 2010. Music of a Thousand Years: A New History of Persian Musical Traditions, University of California, Losa Angeles.
Merriam, Alan P. 1955. "The Use of Music in the Study of a Problem of Acculturation." American Anthropologist 57 (1):28-34.
Merriam, Alan P. 1964. The Anthropology of Music, Northwestern University Press.
Nercessian, Andy. 2001. "The Duduk and National Identity in Armeni." Lanham, Maryland: The Scarecrow Press.
Nettl, Bruno. 1978. Eight Urban Musical Cultures: Tradition andChange, University of Illinois Press.
Pourjavady, Amir Hosein. 2019. Music Making in Iran: Developments Between the Sixteenth and Late Nineteenth Centuries. [Unpublished Dissertation], City University of New York.
Redfield, R., Linton, R. and Herskovits, M. (1936) Memorandum for Acculturation. American Anthropologist, 38, 149-152. Seeger, C. 1948, ‘Record Reviews’, Journal of American Folklore, vol.61.
Shiloah, Amnon, and Erik Cohen. 1983. "The Dynamics of Change in Jewish Oriental Ethnic Music in Israel." Ethnomusicology 27 (2):227-252