بررسی لوت‌های نقش شده در پیکرک‌های سفالین ایلام باستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

اتنوموزیکولوژی،موسیقی،هنر،تهران،ایران

چکیده

بررسی لوت‌های تصویر شده در دست پیکرک‌های ایلامی هزاره دوم پ.م، موضوع نوشتار حاضر است. مطالعه بر روی بیش از 50 مورد از این پیکرک‌ها، منجر به تفکیک لوت‌ها به دو گروه لوت‌های دسته‌بلند و لوت‌های دسته‌کوتاه شد که این دسته‌بندی، برای نخستین بار در این مقاله صورت گرفته‌است. انواع لوت‌های نقش شده در دست نوازندگان از نظر ساختمان ساز، تعداد وترها، علائم موجود بر روی ساز در جهت تشخیص امکان وجود سیم‌گیر، دستان‌بندی و خرک بررسی شده‌‌‌است. همچنین ارتباط نوع ساز با پوشیده و برهنه بودن پیکرک‌ها، ارتباط آنها با خدایان و باورهای مردمان ایلامی و نیز امکان وجود تفکر جنسیت­گرایانه در نواختن سازهای خاص در فرهنگ ایلامی، در این مقاله مورد توجه بوده‌است. از نتایج به دست‌آمده در این پژوهش، احتمال وجود یک وتر و نقش همراهی­کننده آواز برای لوت‌های دسته‌کوتاه است. همچنین تقسیم لوت‌های دسته‌بلند به دو گروه بر اساس شکل و اندازه کاسه آنها و نیز امکان وجود دستان‌بندی و انگشت‌گذاری بر روی این ساز با توجه به شیوه نمایش دست چپ نوازندگان و وجود نشانه‌هایی مبتنی بر وجود دو وتر، از دیگر نتایج حاصل از این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات به روش میدانی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای انجام شده­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study On Luts in Ancient Elamit figurine

نویسنده [English]

  • Mahshid Mash-hadi Farahani
Ethnomusicology, Music,Tehran University of Art, Tehraan, Iran,
چکیده [English]

The history of the sculpting and use of the figurines goes back to the prehistoric time of the Elam era. Sculpting has evolved during various prehistoric and historical time periods in Iran. The process of making figurines can be placed in two groups according to the materials they are made of; those made from precious stones and metals, and possibly made for nobles and courtiers and those made of clay which were manufactured through molding in large numbers and were used by the public. Such figurines were probably used through the molding technique due to considerations such as ease of access, speed of production, and the possibility of mass production. These figurines were probably made in general form for ease of access, speed, and possibility of mass production. In the second millennium BC, a significant number of the figurines were made in the form of musicians. These musicians are divided into two groups of either human or animal figurines. Animal figurines are predominantly monkey musicians playing percussion instruments. In terms of gender, human figurines include male and female musicians. Women are mostly depicted with percussions and men with chordophones and aerophones. The musicians holding chordophones demonstrate two main musical instruments: harp and lute. It seems that clay figurines had virtual function (totem) and had straight relation with Elamite people’s religious belief as some of these figurines were found in graves. These figurines have a long history in the Elamite culture. Figurines holding lutes had remarkable presence in two periods during the Elamite culture. Dressed figurines carrying short-neck lutes with an oval bowl first appeared during the Sukkalmahs Period and then, in the mid-Elamite period naked figurines carrying long – neck lutes appeared in the Elamite culture. The study of lutes carried by the Elamite figurines is the subject of this article. A study of more than 50 of these figurines led to the classification of lutes into two groups of long- neck and short- neck ones, which were categorized for the first time in this article. Different types of lutes in the hands of Elamite figurines, in terms of construction, the number of strings, signs on the instrument to detect the possibility of a string holder are examined. In addition, the relevance of lute type with dressed or nakedness of figurines, their connection with goddess and Elamite people’s beliefs and the possibility of sexuality in playing special musical instruments in Elamite culture have  been taken intoto consideration in this article. Possibility of the presence of a string on the short-neck lutes is one of the achievements of this research. Moreover, theory of accompaniment role of short-neck lutes with religious songs was strengthened in special religious ceremonies. Besides, dividing long-neck lutes into two groups based on their bowl shape and size and also possibility of presence of frets and fingering on this lutes according to the way of showing the left hand of the musicians and the signs showing presence of two strings is another result of this research. In this paper categorization of musical instruments follows the Sachs–Hornbostel’s system of musical instrument classification.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lut
  • Elamite figurine
  • Elamite music
  • Elamite musicians
  • religious music
  • ritual music
آذرپی، گیتی (1381)، پیکرک‌های سفالین ایلام، فصلنامه باستان پژوهی، شماره 10، صص 23-25.
آمیه، پیر(1389)، تاریخ ایلام. ترجمه شیرین بیانی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
بشرات، دنیس شمانت (1380)، استعاره‌ای سنگی از آفرینش، فصلنامه باستان پژوهی، ترجمه سید رسول بروجنی، شماره 8، صص 42-49.
سیدین‌بروجنی، سید رسول(1384)، مادینه پیکرک­های سفالین قالبی ایلامی، جلوه­ای از آیین ها و باورها، فصلنامه پژوهش‌های باستان شناسی و مطالعات میان رشته‌ای، شماره 2، صص 45-54.
شهمیرزادی، صادق ملک (1387)، اطلس باستانشناسی ایران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران.
صراف، محمدرحیم (1393)، مذهب قوم ایلام، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران.
مجیدزاده، یوسف (1370)، تاریخ و تمدن ایلام، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
هینتس، والتر (1389)، شهریاری ایلام، ترجمه پرویز رجبی، نشر ماهی، تهران.
Carter, Elizabeth (1997), Reviews of Books:Ville royale de Suse VI: Les Figurines de Suse, Vol. I: Les Figurines humaines. IVe-IIe, Journal of the American Oriental Society, pp. 359-361.
Caubet, Annie (2016), Terracotta Figurines of Musicians from Mesopotamia and Elam, In Musicians in ancient Coroplastic Art , by Cemente Marconi and Angela Bellia, 35-44. Rom: fabrizio serra editore.
Goodarzi-Tabrizi, Shoki (1999), Elamite Terracotta Figurines in the Rosicrucian Egyptian Museum, The Iranian word: Presented to Ezat.O.Nagahban, pp. 137-145.
Sachs, Curt & Erich Moritz von Hornbostel (1990), Musical instrument classification, Vol. 6, in The Garland library of readings in ethnomusicology : a core collection of important ethnomusicological articles, by Kay Kaufman Shelemay, 118-145, Garland Publishing, New York.
Spycket, Agneàs (1992), Les figurines de Suse 1, Les figurines humaines: Me‚moires de la De‚le‚gation archeologique en MDP 52. Paris.