«فرشته تاریخ» محمد رضایی‌راد با تکیه بر نظرگاه تاریخ‌گرایی نو؛ فاشیسم، وضعیتی استثنایی یا یک قاعده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار‌گروه‌نمایش،‌دانشکده‌سینما‌و‌تئاتر،‌دانشگاه‌هنر،‌تهران،‌ایران.

2 کارشناس‌ارشد‌ادبیات‌نمایشی،‌گروه‌تئاتر،‌دانشکده‌سینما‌و‌تئاتر،‌دانشگاه‌هنر،‌تهران،‌ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، خوانش نوتاریخ‌گرایانه از درام تاریخی پست‌مدرن فرشتۀ تاریخ، نوشتة محمد رضایی‌راد است. تاریخ‌گرایی نو که استفان گرین‌بلت، مهم‌ترین مروج آن است، آن را یک روش پژوهشی عملی می‌داند و نه یک دکترین. فرشتۀ تاریخ با محوریت آخرین ساعات زندگی والتر بنیامین، به بررسی دوران جنگ جهانی دوم (زمانی که دولت فعال و ملت منفعل بود و فاشیسم بر مسند قدرت تکیه زده بود) می‌پردازد؛ بنیامین با ایفای نقش تاریخی خود، به برتولت برشت در یافتن آپاراتوسی تازه در مبارزه با شیوة بورژوازی یاری رساند. خوانش این درام تاریخی پست‌مدرن، با تکیه بر تاریخ‌گرایی نو، جنبه‌های دیگری از معانی آن را آشکار کرد. این جنبه‌ها از طریق رفت‌وآمد مداوم میان متن و بافت، و همچنین با الهام از نوشته‌های بنیامین، فرصت بروز یافتند. در نهایت، با توجه به دیالکتیک جاری میان قاعده‌بودن فاشیسم و فرض آن به عنوان یک اضطرار در نمایش‌نامه حاضر، نشان داده شد که فرشتۀ تاریخ با الهام از دوران تاریخی والتر بنیامین و با عطف به زمانة محمد رضایی‌راد، در واقع موید گفتمان قاعده‌بودن فاشیسم است. از این رو در تضاد با گفتمانی است که فاشیسم را وضعیتی اضطراری و تاریخ را خطی و رو به تعالی می‌داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A New-historicism Reading of the Play Fereshteh-ye Tarikh by Mohammad Rezaee Rad; Fascism, an Exceptional Situation or a Rule

نویسندگان [English]

  • Kamran Sepehran 1
  • Elham Javadifard 2
1 Associate Professor, Department of Theater, Faculty of Cinema and Theater, University of Art, Tehran, Iran.
2 Master of Dramatic Literature, Department of Theater, Faculty of Cinema and Theater, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

New historicism represents the spirit of the last few decades of the world. This theory is the result of a post-constructivist world, a world that was once dominated by constructivism. The current viewpoint considers history as textual, and the text as historical. Also, this historical text/textual history considers the battlefield between the conflicting (challenging) thoughts of the author, society, customs, institutions, and social actions. Nietzsche's anti-positivist epistemology, Hayden White's view of history, as well as Michel Foucault's theory about history, and the presentation of concepts such as discourse, power, and knowledge, have had a significant effect on the formation of the theoretical foundations of this approach. To address the political, social, cultural, and historical contexts of the work, the new historians use the method of the American anthropologist Clifford Geertz, known as "thick description". Considering the capability of this approach in discovering social, cultural, and historical codes, it has not been used extensively for reading texts, especially those of the Iranian historical drama. Our purpose in the current research is to read critically/creatively, in a descriptive-analytical way, of the postmodern historical drama Fereshteh-ye Tarikh written by Mohammad Rezaee Rad. It is based on the approach that its most important promoter, Steven Greenbelt, considers to be practical not-(experimental); a type of practice-based research. Using the last hours of Walter Benjamin's life as a basis, Fereshteh-ye Tarikh explores the era of World War II (a time when the government was active, the nation was passive, and fascism was based on power). Through Benjamin, who played his historical role, he helped Brecht to find a new apparatus in the fight against the bourgeois way. Rezaee Rad has admitted that, based on the sixth thesis of Theses on the Concept of History written by Benyamin, he did not intend to bring the history as stated in the official sources in his play. By deviating from this real event, he intended to express his and his contemporaries' vision about the truth of that historical moment. A thought that was expressed in the moment of danger and by grasping Benjamin's memory. For this reason, he went over the small details, such as the place and manner of Benjamin's death, which took place in a hotel room in the port of Port Beau and changed them to better understand his historical era beyond the era of this last philosopher. By reading this play in the light of new historicism, other aspects of its meanings are revealed. The aspects that were brought out due to the constant movement between the text and the context, as well as with some of Benjamin's writings, such as theses about history. 
Referring to the current dialectic between the legitimacy of fascism or its assumption as an emergency in the present play, has led to the conclusion that Fereshteh-ye Tarikh is the basis of the discourse of the legitimacy of fascism, and therefore it is in contrast to the discourse that considers fascism as an emergency, therefore, history is linear and upward.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fascism
  • Fereshteh-ye Tarikh
  • New-Historicism
  • Walter Benjamin
برسلر، چارلز (2003)، درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی، ترجمه مصطفی عابدینی فرد (چاپ پنجم) (1400)، تهران: انتشارات نیلوفر.
برودرسن، مومه (1997)، والتر بنیامین؛ زندگی – آثار – تأثیرات، ترجمه کوروش بیت‌سرکیس (1391)، تهران: نشر ماهی.
بشیریه، حسین (1378)، دولت و جامعة مدنی (گفتمان‌های جامعه‌شناسی سیاسی)، قم: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی-مرکز چاپ و نشر.
فرهادپور، مراد؛ مهرگان، امید (گردآورنده و مترجم) (1400)، دربارة زبان و تاریخ / والتر بنیامین (چاپ پنجم)، تهران: انتشارات هرمس. بهاردوست، رها (1381)، تاریخ‌گرایی نوین، کارنامه، 7(27)، 36-39. تایسن، لُیس (1998)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمه مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی (1387)، تهران: انتشارات نگاه امروز/حکایت قلم نوین.
رضایی‌راد، محمد (1398)، فرشتۀ تاریخ (چاپ دوم)، تهران: انتشارات بیدگل.
محمدی، مرتضی (1397)، چگونگی بازنمود برساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و ایدئولوژیکی انقلاب فرانسه در دو متن نمایشی ماراساد اثر پیتر وایس و مادام دوساد اثر یوکیو میشیما از منظر تاریخ‌گرایی نوین، پایان‌نامة کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، دانشگاه سوره.
میرمحمدی، مهدی (12 مرداد 1398)، چهارگوش؛ مصاحبه با محمد رضایی‌راد، برگرفته از: https://www.aparat.com/v/UzP8k میلانی، عباس (1387)، تجدد و تجددستیزی در ایران (چاپ هفتم)، تهران: انتشارات اختران. وب‌سایت تئاتر شهر (23 تیر 1398)، فرشتۀ تاریخ: ایستادگی در برابر منشِ تجاریِ تئاتر زمانه، برگرفته از: https://city.theater.ir/fa/122468
هاشمی، محمد (1394)، درام تاریخی در ایران؛ یک مطالعة تاریخ‌گرایانة جدید (چاپ اول)، تهران: انتشارات علم.
یوسفی، مهرداد (1390)، بررسی آثار بهرام بیضایی با رویکرد تاریخ‌گرایی نوین، پایان‌نامة کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر تهران.
References Bahardoost, R. (2002). Tarikhgeraie novin [New historicism]. Karnameh, 7(27), 36-39. (in Persian)
Bashirie, H. (1999). Dolat va jame-ye madani (Goftoman-ha-ye jame-shenasie siasi) [Government and civil society (discourses of political sociology)]. Qom: Tabliqat Eslami Publication. (in Persian)
Bressler, Ch. (2003). Literary Criticism: An Introduction to Theory and Practice. Tehran: Niloofar Publication. (in Persian) Brodersen, M. (1997).Walter Benjamin: A Biography. Tehran: Mahi Publication. (in Persian)
City Theater website. (14 July 2019). "Fereshte-ye Tarikh"; Istadegi dar barabar manesh tejari theater zamane ["The Angel of History"; standing against the commercial nature of contemporary theater]. Retrieved from: (in Persian) https://city.theater.ir/fa/122468 Farhadpour, M. & Mehregan, O. (2021). Language and History / Walter Benjamin. Tehran: Hermes Publication. (in Persian)
Greenblatt, S. (1980). Renaissance Self-Fashioning: From More to Shakespeare. University of Chicago Press, USA. Greenblatt, S., & Gallagher, C. (2000). Practicing New Historicism. University of Chicago Press, Ltd., London. Doi:10.2307/1348386
Greenblatt, S., & Payne, M. (2005). The Greenblatt reader / Stephen Greenblatt ; edited by Michael Payne. Blackwell Pub. Hashemi, M. (2015). Deram tarikhi dar Iran; Yek motale-ye tarikhgerayane-ye jadid [Historical drama in Iran; a new historicist study]. Tehran: Elm Publication. (in Persian)
Mauas, D. (2005). Who Killed Walter Benjamin, Documentary, Executive producers: David Mauas, Miquel Alvarez, Buenos Aires. [Video file]. Retrieved from: https://www.youtube.com/watch?v=s3xiDTQXoYY
Milani, A. (2008). Tajaddod va Tajaddod-setizi dar Iran [Modernism and Enmity with Modernism in Iran]. Tehran: Akhtaran Publication. (in Persian)
Mirmohammadi, M. (3 August 2019). Chahargoosh, Mosahebe ba Mohammad Rezaee Rad [Chahargoosh, Interview with Mohammad Rezaee Rad]. Tehran. Taken from: (in Persian) https://www.aparat.com/v/UzP8k
Mohammadi, M. (2019). The Representation of the Cultural, Social, and Ideological Structures of the French Revolution in Two Dramatic texts, Marat/Sade by Peter Weiss, and Madame de Sade by Yukio Mishima, From the perspective of New Historicism. A Thesis of Master on Art in Dramatic Literature, College of Art, Soore University. (in Persian)
MONTROSE, L. A. (1980). “Eliza, Queene of shepheardes,” and the Pastoral of Power. English Literary Renaissance, 10(2), 153–182. https://doi.org/10.1111/j.1475-6757.1980.tb00789.x.
Parvini, N. (2018). New Historicism and Cultural Materialism, A Companion to Literary Theory, First Edition; Edited by David H. Richter, Published by John Wiley & Sons Ltd, USA. https://doi.org/10.1002/9781118958933.ch19
Rezaee Rad, M. (2019). Fereshteh-ye Tarikh [Angel of History]. Tehran: Bidgol Publication. (in Persian) Tyson, L. (1998). Critical Theory Today: A User-Friendly Guide. Tehran: Negah Emrooz/Hekayat Qalam Novin Publication. https://doi.org/10.4324/9780203479698. (in Persian)
Yousefi, M. (2011). A Survey of Bahram Beyzayi Works By New Historism Approach. A Thesis of Master on Art in Dramatic Literature, Faculty of Cinema and Theater, University of Art. (in Persian)