روایت فضای«خانه» در سینما از منظر پدیدارشناسی(نمونه موردی: فیلم شطرنج باد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

3 دانشیار گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، دانشگاه هنر،تهران، ایران.

چکیده

سینما و معماری هنر‌هایی هستند که در هر دو عنصر فضا مورد اهمیت قرار می‌گیرد و زمان‌مندی خود را از طریق فضا به نمایش می‌گذارند. فضا می‌تواند خود به عنوان کاراکتر اصلی در رسانه سینما نقش آفرینی کند. هدف از این پژوهش، بررسی معنای پدیدارشناسانه خانه از طریق رسانه سینما می‌باشد. خانه‌های فراموش‌نشدنی در بازنمایی سینمایی، ساختمان‌های خیالی هستند که می‌توانند از طریق تجربه‌ی هم‌حسی به صورت سکونت‌پذیر به بیننده منتقل شوند. روش تحقیق این پژوهش، از نوع کیفی و روش«توصیفی-تحلیلی-پدیدارشناسی» است. آنچه محور اصلی مقاله را شامل می‌شود، مفهوم و نحوه سکنی‌گزیدن در خانه به عنوان اولین تجربه فضایی فرد می‌باشد. ضمن تحلیل معنا و مفهوم خانه در معماری سینمایی فیلم شطرنج باد، ساخته‌ی محمد رضا اصلانی بر پایه نظریات کریستین نوربرگ شولتز و یوهانی پالاسما به بررسی معنای دراماتیک عناصر فیزیکی و غیر فیزیکی فضا پرداخته می‌شود. فیلم شطرنج باد بر اساس مکان به نگارش درآمده است. مکان در شطرنج باد، کاراکتر منحصر به فردی است و تعیین کننده نحوه کنش و حالات شخصیت‌ها می‌باشد. قلمرو کاراکترها در خانه جایگاه آنان و تمایلاتشان را نمایان می‌سازد. خانه  توسط ساکنینش، معنای واقعی وجودی خود را از دست داده و تبدیل به کالای گران‌بهایی برای رسیدن به قدرت گردیده است.




کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Phenomenological Study of “House” in Cinema; Case Study: The Movie Chess of the Wind

نویسندگان [English]

  • parishad mostowfifard 1
  • fariba Alborzi 2
  • Amirhossein Amini 2
  • Shahabeddin Adel 3
1 PhD Candidate of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
3 Associate Professor, Department of Cinema, Faculty of Cinema and Theater, University of Art,Tehran, Iran.
چکیده [English]

Cinema and architecture are both art forms in which space is a significant component, and both express their temporality through space. In cinema, space can serve as the main character. This research aims to study the phenomenological meaning of “house” from a cinematic perspective. The unforgettable houses in cinematic experience are imaginative buildings that can transfer the con-sensory experience to the audience. This study takes a qualitative approach and uses the descriptive-analytical and phenomenological methods. The research data collection tools are; documentary studies and personal interview with the film's director. What makes the main pillar of this article is the concept and the manner of residing in the house as the first spatial experience. Cinematic space can be viewed as a space through which the existential nature of the house can be reliably perceived by human senses of sight, hearing, and touch. While analyzing the meaning and concept of the house in the cinematic architecture of the Chess of the Wind (Mohammadreza Aslani), which was based on the theories of Christian Norberg Schultz and Juhani Pallasmaa, the dramatic meaning of physical and non-physical elements of space is investigated. The location of this film possesses an exclusive position and shows the manner and the moods of characters of the film. Due to previous knowledge of the director and scene decorator of the location, the house has gained an element of identity and individuality in the film. This movie is written based on place. Analyzing the architecture and spatiality from a phenomenological perspective allows the audience to come to a robust conclusion; namely if the filmmaker personally conceived the nature of residential phenomena, his films are the products of his experiences and the audience could conceive, decode and experience these points in his own turn. The experiences of the director possess a determinant role in affecting the meaning of the place. When the director has written the script based on familiar locations, he can define and coordinate the characters in his preferred spaces. In this movie, the house for the sake of its residents has lost its real meaning and has turned to a precious consignment for attaining a position of power. The characters are introduced according to the territories they occupy and the share of natural light they receive. Thereby, each character understands space in a different way. None of the characters is regarded as the main character, and the central character, the house, becomes the residents' plaything. This is the house that quarrels with the characters and evicts them because of their lack of harmonious relationship. The house becomes an active place during the narrative, an outstanding Qajar house whose perspective at the end of the film is designed in order to make a viewer want to live in it. The house's residents have ceased living in the house and have also ceased living in order to own it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • House
  • Phenomenology
  • Architecture
  • Cinema
  • Mohammadreza Aslani
  • Chess of the Wind
اصلانی،محمد‌رضا(۱۴۰۰)،مصاحبه با محمد‌رضا اصلانی درباره فیلم شطرنج‌باد،مصاحبه‌کننده:پریشاد مستوفی،تهران. بانی‌مسعود،امیر(۱۳۹۱)،معماری معاصر ایران،نشر هنر معماری قرن،تهران.
باشلار، گاستن(۱۳۹۷)،بوطیقای فضا،ترجمه مریم کمالی؛محمد شیربچه،نشر روشنگران و مطالعات زنان،تهران.
بوردول،دیوید؛تامسون،کریستین(۱۳۹۸)،هنر سینما،ترجمه فتاح محمدی،نشر مرکز، تهران.
پالاسما،یوهانی(۱۳۹۳)،چشمان پوست،معماری و ادراک حسی،ترجمه رامین قدس،انتشارات پرهام نقش،تهران. پالاسما،پوهانی(۱۳۹۴)،معماری تصویر؛فضای وجودی در سینما،ترجمه:علی اکبری، نشرکتاب مس، تهران.
پالاسما،یوهانی(۱۳۹۵)،خیال مجسم؛تخیل و خیال‌پردازی در معماری،ترجمه:علی اکبری،نشر پرهام نشر،تهران. پرتویی،پروین(۱۳۹۴)،پدیدارشناسی مکان،انتشارات فرهنگستان هنر،تهران.
پناهی، سیامک(۱۳۸۵)،شناخت تاثیر فضا‌های معماریبر تجلی معنا در سینما معناگرا، پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
پنز،فرانسوا؛تامس،موریس(۱۳۸۸)، سینما و معماری،ترجمه شهرام جعفری نژاد،انتشارات صدا و سیما،تهران.
رلف،ادوارد(۱۳۹۷)،مکان و بی‌مکانی،ترجمه محمد رضانقصان محمدی،نشر انتشارات آرمانشهر،چاپ چهارم، تهران. رحیمیان،مهدی(1383)،سینما:معماری در حرکت، انتشارات صدا و سیما، تهران.
سیمیج،آندریا(۱۳۹۶)،۲۶ اصلی که هر معمار باید بداند،ترجمه محمد رضا بمانیان، انتشارات اول و آخر، تهران.
صبا (ملک‌الشعرا)، محمودخان (بی‌تا)، تابلوی نقاشی استنساخ، تهران: آلبوم‌خانه کاخ گلستان.
مدنی‌پور،علی(۱۳۷۹)،طراحی فضای شهری،نگرشی بر فرآیندهای اجتماعی و مکانی،ترجمه:فرهاد مرتضایی،شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری،تهران.
نوربرگ شولتز،کریستیان (۱۳۹۷)، وجود،فضا و معماری،ترجمه ویدا نوروز برازجانی، انتشارات پرهام، تهران.
Alexander,Thomas.(1987) ,John Dewey’s Theory of Art, Experience&Nature:The Horizons of felling,New York:state university of New York press.
Barcus,Holly and Brunn,stanley.(2010),Place Elasticity:Exploring a New Conceptualization of Mobility and Place attachment in Rural America, in Geografiska Annaler,series B, Human Geography 92,pp.281-295.
Benjamin,Walter. (1968), The work of Art in the age of Mechanical Reproduction,translated by Harry Zohn, London: Fontana.
Benjamin,Walter.(1999),The Arcades Project,Edited by R.Tiedemann,Harvard Uuniversity press.
Berinde,Ruxandra.(2016),Moving Images of Home,Ph.D Thesis,The University of Sheffield
Bollnow,Otto Friedrich.(1961),Lived -space,translated by Dominic Gerlach,in philosophy today5,pp.31-39.
Casey,Edward.(2000), Remenbering:A Phenomenological Study,Bloomigton:Indian university press.
Cieraad,Irene.(2013),children’s Home life in the Past and Present,Home culture,volume 10,issue 3.
Cooper,Carry.(1976),The Houses as a symbol of the space,In J.lang, stroudsberg, PA:Dowden Hutchinson and Ross. Fellingham, Kevin.(2011), Architecture as Medium,Environment as Object,User as Subject,Scroope,Cambridge Architecture journal,No.20.
Gustafson,per. (2014),Place Attachment in an Age of Mobility,Oxford University Press.
Heidegger, Martin.(1993),Building,Dwelling,Thinking.In D.F.krell(ed),Basic Writing:From being and Time(1927)to the task of Thinking(1964),London:Routledge.
Holl, steven.(2007),House:Black Swan Theory,Princeton Architectural press.
Levinas,Emmanuel.(1979),Totality and Infinity: An Essay on Exteriority,The Hague:Martinus Nijhoff.
Merleau-ponty,Maurice.(2002),Phenomenology of Perception, Translated by Colin Smith(1958-re-edited),London:Routledge.
Norberg-schulz,Christian.(1974),Meaning in western architecture,New York:Rizzoli.
Norberg-schulz,Christian.(1997),The phenomenon of Place.In:Kate,Nesbitt.(Ed.).New York:Princton Architectural Press. Norberg-schulz,Christian.( 2000),Architecture:Presence,Language,Space,Milian:akiea.
Marks,Laura.(2000)The skin of the film:intercultural cinema,Embodiment and the senses,Durham,Us:Duke University. Pallasmaa,Juhani.(1996),The Geometry of felling:A Look at the Phenomenology of Architecture. Princeton Architectural Press,New York.
Pallasmaa,Juhani.(2001),The Architecture of Image.Existential Space in Cinema,Helsinki:Rakennustieto.
Preziosi,Donald.(1979),Architecture,Language and Meaning,New York:Mouton.
Sobchack,vivian.(1991),The Address of the Eye: A phenomenology of Film Experience, Princeton University Press. Seamon,David.(1979),A Geography of the Life World,New York:St.Martin’s.
Stefanovic,Ingrid Leman.(1994),Temporality and Architecture:A phenomenological Reading of Built form,Journal of Architecture and planning Research,pp.211-225.
Tewdwr-Jones,Mark.(2011),Urban Reflections:Narratives of Places,Planning and Change,Bristol:the Policy press. Yanow,Dvora.(1993).Reading Policy meanings in Organization Space.Journal of Architectural and planning Research,vol.10,No.4,pp.308-328.
Yanow,Dvora.(1995),Built space as story: The policy stories that building Tell.policy studies Review,volume23,issue3,pp.407-422.