بررسی خصوصیات روایی رمان‌های پسامدرن در فیلم‌های سینمایی (مطالعه موردی: فیلم سینمایی تلقین، کریستوفر نولان، 2010)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار سینما و انیمیشن/دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

رمان و هنرهای نمایشی را می‌توان دو نظام قیاس‌پذیر در نظر گرفت که غالباً در ویژگی‌های روایت‌شناسانه دارای وجوه مشترکی هستند. هدف از این مطالعه بازشناسی چگونگی بهره‌گیری فیلم‌های سینمایی از شیوه‌ها و تکنیک‌های روایی در انتقال معنا به مخاطب، با استناد به مفاهیم و نظریه‌های ادبی پست‌مدرن است؛ و در پی پاسخ به این سؤال است که فیلم‌های سینمایی از چه تکنیک‌های بیانی ادبی پست‌مدرنیستی در انتقال معنا استفاده می‌کنند؟ این پژوهش از نوع توسعه‌ای است و به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تطبیقی به مقایسه دو نظام متفاوت ادبیات و سینما انجام شده‌ است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و مشاهده فیلم سینمایی مورد مطالعه (فیلم تلقین، کریستوفر نولان، 2010) است. داده‌های مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل به‌طور هدفمند از بین کردار و گفتار شخصیت‌های فیلم انتخاب شده است و این اطلاعات با تکنیک‌های مورد استفاده در رمان‌های پسامدرن مطابقت داده و به شیوه کیفی تجزیه و تحلیل و تفسیر شده است. این مطالعه نشان‌ می‌دهد که فیلم تلقین حداقل دارای یازده تکنیک یا ویژگی روایی از رمان‌های پسامدرن است که در انتقال معنا به مخاطب از آن‌ها بهره گرفته است: بینامتنیت، بی‌نظمی زمانی در روایت‌ها، جهان وانموده، دور باطل، تناقض، بریکولاژ، خرده فرهنگ‌ها و التقاط فرهنگی، اختلال زبانی، فروپاشی فرا روایت‌ها، آشکارسازی تصنّع و فروپاشی ارزش‌ها.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Narrative Characteristics of Postmodern Novels in Movies (Case study: "Inception", Christopher Nolan, 2010)

نویسندگان [English]

  • fatemeh shahkolahi 1
  • Amir Hassan Nedaei 2
1 -
2 Professor of Cinema and Animation/Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The novel and the performing arts can be considered as two comparable systems that often have similarities in narrative features. The aim of this study was to recognize how movies used narrative methods and techniques in conveying meaning to the audience, based on postmodern literary theories; and it tried to answer this question: Which of the postmodernist literary expression techniques that movies used to convey meaning? Interdisciplinary researches (literature and cinema) are necessary, which shows the closeness and similarity of these two artistic systems. This developmental descriptive-analytical study compares two different systems of literature and cinema. information was collected through library searching and sample movie viewing (Inception, 2010, Christopher Nolan). The data have been selected purposefully from the actions and dialogs. The information has been compared with the techniques that used in postmodern novels and has been analyzed and interpreted qualitatively.
Our finding showed that the narrative structure of “Inception” was almost liked to the postmodern novels with at least eleven narrative features of postmodern novels that have been used to convey meaning to the audience. Implicit to “Memento” and anachronism were the most important postmodernist feature in the “Inception”. The film consciously merged reality and representation and created a vicious circle in the viewer's mind. Simulation in the Jean Baudrillard theory, manifested itself in movies and signs were no longer a reflection of reality. Short circuit to closing the gap between the real world and the fiction was another feature of the narrative that used in postmodern movies. Presence the dead character such as “Mal” and its relationship to the living was similar to the phenomenon of short circuit in David Lodge 's theory. The principle of contradiction, can be manifest itself as a conceptual and visual inconsistency in the movies like novels. The conversations between Sative and Dammkab at the end of the film was the example of contradiction in the "Inception". Although only brief moments have passed, but the effects of aging can be seen on the faces of both characters clearly. Used the Freudian psychoanalytic theories has been effective in deepening the human characters of the story and example of bricolage in “Inception”.
Attention to subcultures and cultural eclecticism was very important in the postmodern novel, which was presented as the abolition of racist and patriarchal in this film. In fact, this phenomenon indicates the emergence of “Pluralism” in the postmodern world and collapse of “Centrist” in modern thought. Unexpected changes in camera angle, distortion and metamorphosis of image in “Inception” were the examples of the language disorder in postmodern novels. According to the content of the story, in some scenes of the film, the lack of attention to gravity is evident. Demonstrating the inability of human beings to penetrate to the deeper levels of dreams indicates the collapse of metanarratives in the fourth level of dreams. Like the postmodern novel, the film constantly reminds the viewer that the story and film are artificial. Planting an idea in the human mind was an example of the collapse of values in this film.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Novel
  • Movie
  • Postmodern
  • Inception (2010)
  • Christopher Nolan
آقابابایی، احسان و قنبری برزیان، علی(1395). گفتمان پست‌مدرن در سینمای ایران، مورد مطالعه فیلم صندلی خالی، نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 61، صص67-76.
برنز، اریک(1378). میشل فوکو، ترجمه بابک احمدی، کهکشان، تهران.
بودریار، ژان(1386). وانموده‌ها، ترجمه مانی حقیقی، سرگشتگی نشانه‌ها: نمونه‌هایی از نقد پسامدرن، مرکز، تهران.
پاینده، حسین(1386الف). رمان پسامدرن چیست؟: بررسی شیوه‌های روایت در رمان آزاده خانم و نویسنده‌اش، نشریه ادب پژوهی، شماره 2، صص11-47.
________(1386ب). رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس، هرمس، تهران.
________(1393). گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی، مروارید، تهران.
جاهد، کوروش(1398). سینما در دوران جدید: نشانه‌شناسی فیلم از پست‌مدرن تا امروز، پرنده، تهران.
رمضانی فوکلائی، محمدحسین(1398). نظریه‌های رمان پسامدرن و سینمای ایران، مروارید، تهران.
__________________(1396). بررسی نقادانه پنج فیلم سینمایی ایران براساس نظریه‌های رمان پسامدرن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی استاد حسین پاینده، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، چاپ نشده، تهران.
سجودی، فرزان و رودی، فائزه(1389). بررسی تحول روایت: از روایت کلاسیک تا روایت پست‌مدرن، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، شماره 4، صص156-171.
شمیسا، سیروس(1394). نقد ادبی، میترا، تهران.
طایفی، شیرزاد و رمضانی فوکلائی، محمدحسین(1398). نقد فیلم "ستاره است" براساس نظریه‌های رمان پسامدرن، نشریه علوم ادبی، شماره 16، صص233-258.
علی‌اکبری هره‌دشت، حسین؛ حجاری، لیلا و ملکی، ناصر(1394). رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم "ستاره است" فریدون جیرانی، نشریه جهانی رسانه-نسخه فارسی، شماره2، صص176-190.
فروید، زیگموند(1362). توتم و تابو، ترجمه ایرج پورباقر، نشر آسیا، تهران.
لاج، دیوید(1386). رمان پسامدرنیستی، ترجمه حسین پاینده، نظریه‌های رمان: از رئالیسم تا پسامدرنیسم، نیلوفر، تهران.
محمدکاشی، صابره(1378). بررسی تطبیقی بنیان‌های نظری پست‌مدرنیسم و سینمای پست‌مدرن، فصلنامه فارابی، شماره 34، صص70-89.
نامورمطلق، بهمن(1395). بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، سخن، تهران.
__________(1387). باختین، گفتگومندی و چندصدایی: مطالعه پیشابینامتنیت باختینی، نشریه پژوهش‌نامه علوم انسانی، شماره 57: صص414-397.
واتیمو، جیانی(1386). پسامدرن: جامعه شفاف؟، ترجمه مهران مهاجر، سرگشتگی نشانه‌ها: نمونه‌هایی از نقد پسامدرن، مرکز، تهران.
Barth, J., (1996). “The literature of Replenishment”, Essential of the Theory of Fiction, Michael J. Hoffman and Patrick D. Murphy, Leicester University Press, London, 273-286.
Best, S., and Kellner, D., (2001). The Postmodern Adventure: Science, Technology and Cultural Studies at the Third Millennium, Guilford Press, New York.
Currie, M., (2010). Postmodern narrative theory. Palgrave Macmillan International Higher Education, New York.
Hill, V., & Every, P., (2001). “Postmodernism and the Cinema”, In S. Stim (ed), The Routledge Companion to Postmodernism, Routledge, London and New York.
Lyotard, J. F., (1984). Drift works, ed. R. McKeon, Semiotext (e), New York.