کارکردهای چندگانه‌ی ساز کرنا در آئین‌های مذهبی و سوگواری منطقه‌ی شرق گیلان( علمی- پژوهشی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 عضو هیأت علمی/ دانشگاه گیلان

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش کرنای گیلان و کارکردهای چندگانه‌ی آن در آئین‌های شرق گیلان است. امروزه حضور کرنای گیلان با مجموعه‌ای از کنش‌های ذهنی، اعتقادی و تاریخی همراه است. در این مقاله با استفاده از گفتمانی بینامتنی تلاش شده است این کنش‌ها با خوانشی نو واکاوی شده و کارکردها و مفاهیم چندلایه‌ی این ساز شناسایی، دسته‌بندی و تحلیل شوند. مسئله‌ی اصلی پژوهش حاضر تمرکز بر کارکردهای مختلف این ساز در بخش‌های اعتقادی ـ اجتماعی، نمادین، سخن‌گویی و کارکرد صوتی است. در کارکرد اعتقادی، این ساز صرفاً ابزاری موسیقایی نیست، بلکه دارای جنبه‌های اعتقادی و اجتماعی از جمله مشارکت در تشکل‌های دینی، استمرار آیینی مذهبی و برآورده کردن نذر و حاجتِ افراد است. عملکرد سخن‌گویی کرنای گیلان در اجرای قالب‌های ریتمیکِ اشعار ابیات قابل تبیین است. از کارکردهای نمادین آن می‌توان به مفاهیمی چون مردانگی، قدرت، رساندن پیام به مکانی غیرمادی، نمادهای مکانی و زمانی اشاره کرد. از ورای این کارکردهای چندگانه نشان داده می‌شود که چگونه یک ابزار تولید صدا در طی تاریخ با حفظ استعاره‌های کارکردی خود ماندگار شده و با سازگاری با بافتِ اجرایی جدید، بقای خود را تضمین کرده است. تحقیق حاضر به شیوه‌ی کیفی و گردآوری اطلاعات متکی بر پژوهش‌های میدانی و کتابخانه‌ای بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Multiple Functions of Karna in Religious Rituals and Mourning in Eastern Guilan, mourning

نویسندگان [English]

  • Maryam Gharasou 1
  • Narges Zaker Jafari 2
1 Assistant Professor, Department of Music, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Faculty member / The University of Guilan
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the role of Guilan's karna and its multiple functions in the rituals on the east of Guilan. Guilan's karna is associated with a set of mental, theological, and historical actions. In this study, using an intertextual discourse, it was attempted to analyze these actions with a new reading. Therefore, it was attempted to identify, categorize, and analyze the multi-layered functions and concepts of this musical instrument. According to the findings of the present study, four general functions were identified for karna: 1- the socio-religious function, 2- the symbolic function, 3- the expressive function, and 4- the acoustic function. In addition to the acoustic function of karna as a 'messenger', other functions have always guaranteed its life and survival. As for the socio-religious function, it is not a mere musical instrument, but rather, it contains theological elements, including participation in religious associations, the continuation of a religious tradition, and fulfillment of people's vows. These aspects create an extramusical functional identity for karna. The next functional aspect of karna is its expressive or 'speech' function. Karna can produce only two or three tones and lacks a special tones order in terms of melodic motion; however, in terms of rhythm, specific rhythmic figures are usually played by the musicians. Although for the cross-cultural audience, these rhythmic figures with high dynamics have no specific meaning except reference to the historical realities and a sound effect, for the players of karna, each rhythmic figure is equivalent to a certain verse of a well-known poem recited during mourning ceremonies. The rhythmic figures are important and symbolic, and the players know what rhythmic figure should be played in front of each mosque or graveyard depending on the time. For example on Tasu'a or Ashura, rhythmic figures that are equivalent to certain verses of a well-known poem are performed. These codes are unknown to the general audience. In addition, the symbolic functions of karna can be studied through semiotics and symbolism. Among its symbolic functions are concepts like bravery, power, majesty, and delivery of a message to immortal and heavenly places, and spatial symbols such as the direction of playing the instrument, and temporal symbols related to Muharram rituals. These multiple functions show how a musical instrument has survived while retaining its functional metaphors, and has guaranteed its survival by adapting to new performance conditions. Guilan's karna is the prime example of an object that has substituted its role as the messenger of a terrestrial event (the war) with the messenger of a sacred event (used in the religious background), and has managed to survive after a metamorphosis. In its two distinct lifetimes (from a martial instrument to a sacred one), the musical aspect of karna has always been affected by its symbolic and social functions. From an intercultural perspective, karna is not regarded as a mere wind instrument in a classified organological system, but rather, it is an identity element that could deliver a message with semantic, verbal, and social loads. Data were collected using field and library studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Guilan's Karna
  • Guilan Rituals
  • Organology
  • Muharram Rituals
  • Music of Guilan, mourning
اسماعیل نیا، محمدرضا و  رفیع فر، جلال‌الدین (1397)، «پژوهشی در ویژگی‌های نمادین نقاره در دیلمان (استان گیلان)، نشریه علمی ـ پژوهشی نامه هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 16، بهار و تابستان، 135ـ 153.
اصلاح عربانی، ابراهیم (1374)، کتاب گیلان، جلد 1 و 3، تهران، گروه پژوهشگران ایران.
امیرانتخابی، شهرام (1387)، جغرافیای تاریخی گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا.
اکو، اَمبرتو (1393)، نشانه‌شناسی، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، ثالث.
بشرا، محمد و طاهری، طاهر (1385)، جشن‌ها و آیین‌های مردم گیلان (1)، رشت، فرهنگ ایلیا.
ـــــــــــــ    (1387)، جشن‌ها و آیین‌های مردم گیلان (2)، رشت، فرهنگ ایلیا.
ـــــــــــــ    (1389)، آیین‌های گذر در گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا.
بوستان، بهمن و درویشی، محمدرضا (1371)، «موسیقی مقامی ایران، بخش دوم: خراسان ـ کردستان ـ کرمانشاهان ـ گیلان)»، ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 38، بهمن، 72ـ 77.
بی­نام (1384)، شاهکارهای نگارگری ایران، تهران، موزه‌ی هنرهای معاصر و مؤسسه‌ی توسعه‌ی هنرهای تجسمی.
بینش، تقی (1380)، تاریخ مختصر موسیقی ایران، تهران، نشر هوای تازه.
پاینده لنگرودی، محمود (1377)، آیین‌ها و باورداشت‌های گیل و دیلم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پوررضا، فریدون و همکاران (1374)، موسیقی گیلان و تالش، تهران، انجمن موسیقی ایران.
پورشعبان، حامد (1395)، موسیقی گیلان، جلد1، رشت، فرهنگ ایلیا.
حجاریان، محسن (1386)، مقدمه‌ای بر موسیقی‌شناسی قومی، تهران، کتابسرای نیک.
درویشی، محمدرضا (1376)، آیینه و آواز: مجموعه مقالات درباره موسیقی نواحی ایران. تهران، واحد موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
ـــــــــ       (1383)،  دایره‌المعارف سازهای ایران، جلد اول، تهران، مؤسسه فرهنگی ـ هنری ماهور.
ـــــــــ      (1392)،  دایره‌المعارف سازهای ایران، جلد دوم، تهران، مؤسسه فرهنگی ـ هنری ماهور.
درویشی، محمدرضا و اطرایی، ارفع (1386)، سازشناسی ایرانی، تهران، نشر چشم انداز.
ذاکرجعفری، نرگس (1395)، «نقش موسیقی در جنگ‌ها و انواع سازهای رزمی در ایران دوران اسلامی با نگاهی بر تصاویر نگارگری»، نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 21، شماره 1، بهار و تابستان، 65 ـ 76.
شعیری، (1388)، «مفهوم زمان در نظام هم‌نشینی صوری مراسم آیینی عاشورا»، مقالات چهارمین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر به انضمام مقالات هم‌اندیشی سینما، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر.
گزنفون (1350)، تربیت کوروش، ترجمه بهمن کریمی، تهران، نشر اقبال.
گیدنز، آنتونی (1376)، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.
عباسی، بیژن (1393)،  فرهنگ عامه روستاهای کوهپایه‌ای شرق گیلان، رشت، نشر گیلکان.
فاطمی، ساسان (1393)، «سیر نفوذ موسیقی غربی به ایران در عصر قاجار»، نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 19، شماره 2، پاییز و زمستان، 5 ـ 16.
ملاح، حسینعلی (1351)، «موسیقی نظامی و سابقه تاریخی آن در ایران»، مجله‌ی موسیقی، شماره 138، مهر تا دی، 15ـ 24.
مریام، آلن (1396)، انسان شناسی موسیقی، ترجمه مریم قرسو، تهران، انتشارات ماهور.
نجفی، سید محمد باقر (1997)،  آثار ایران در مصر، کلن، آکادمی علوم اسلامی.
وحدتی، ناصر (1393)، آوازها و ترانه‌های فولکلور گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا.
 
Dawe, Kevin (2013),«The Cultural Study of Musical instruments», The Cultural Study of Music, A Critical Introduction, Routledge.
Rovsing Olsen, Poul (1964), « Enregistrements faits à Kuwait et à Bahrain », Ethnomusicologie III, Les colloques de Wégimont IV – 1958 – 1960, Université de Liège, p. 137- 170.
Rovsing Olsen, Poul  and Jenkins, Jean (1976),Music ans Musical Instruments in the World of Islam,
Horniman Museum, London, World of Islam Festival.
Shawqi, Yusuf & Christensen, Dieter (1994), Dictionary of Traditional Music in Oman, Florian Noetzel, Germany.