کارکردهای اجتماعی ژانر سینمایی سامورایی از دو منظر ایدئولوژیک و آئینی-اسطوره‎ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده پژوهش‌های عالی هنر، دانشگاه هنر اصفهان

2 استادیار، گروه انیمیشن و سینما، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

3 عضو هیات علمی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مطالعه­ی ژانرهای سینمایی همواره واقعیت‌های ارزشمندی را در مورد جامعه­ی میزبان بیان می‌کند. از این­رو، یکی از کارکردهای اساسی هر ژانری، کارکردهای اجتماعی آن است. ژانر سامورایی یا چامبارا، از مشهورترین و معتبرترین ژانرهای غیرهالیوودی سینماست که گرچه پتانسیل پژوهشی بالایی دارد، اما هیچ­گاه چنان که باید مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. از سوی دیگر با عطف به شباهت‌های فرهنگی ایران و ژاپن و نیز همگام با توسعه­ی گفتمان ژانری در کشور، تحقیق در این زمینه خالی از فایده نخواهد بود. مسأله­ی اصلی مقاله­ی حاضر این است که ژانر سامورایی چگونه با جامعه­ی ژاپن ارتباط برقرار می‎کند. هدف از طرح چنین پرسشی، آشکارسازی کارکردهای اجتماعی ژانر سامورایی است. روش انجام تحقیق توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به دو روش مشاهده­ای و کتابخانه­ای صورت گرفته است. همچنین رویکرد نظری آن مبتنی بر نظریه­ی ژانر در سینما و خاصه نگره­ی معنایی-نحوی ریک آلتمن است که به موجب آن کارکردهای اجتماعی را در دو حیطه­ی ایدئولوژی و آیین-اسطوره می‎کاوند. نتیجه این‌که چامبارا در زمینه­ی ایدئولوژی برخلاف تصورات تقلیل‎گرایانه نمایان‎گر متنی یکدست نیست بلکه در طول چند دهه حیات خود، به‌سبب تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سر گذاشته است. جنبه­ی آیینی-اسطوره‎ای چامبارا، هم ریشه در ارزش‌های حاکم بر جامعه­ی ژاپن عصر فئودالیته دارد که عاقبت زمینه­ساز سقوط ژانر شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Functions of Samurai Film Genre from Ideologic and Ritual-Mythologic approach

نویسندگان [English]

  • Basir Salim Alaqeband 1
  • Mohammad Ali Safoora 2
  • Amir Hasan Nedai 3
1 PhD Candidate of Art studies, Faculty of Research Excellence in Art, Art university of Isfahan, Isfahan, Iran
2 faculty member of MA Animation& Cinema Department Tarbiat Modares University
3 Animation & Cinema Department, Art and Architecture Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran
چکیده [English]

The notion to categorize and identify different kinds of literature and arts has a great importance. In order to investigate the essence and functions, a set of hypotheses known as the Genre Theory has been created. This theory can be followed to Aristotle’s thesis about kinds of poetry. In the middle of the 20th century, the neo-Aristotle school was formed to confront the new critique school which believed in literature free from any restraints, any cross-references or dependence and relationships with works of literature and they gave credit to avant-garde artists who didn’t pay attention to any established rules or conventions. Conversely, Aristotelians stood against these beliefs and supported the genre theory of the late 1930’s and early 1940’s which ultimately referred back to the romantic school’s period. It was this confrontation that lead other theorists of another art disciplines to attempt to renew the use of this theoretical device in their own specific fields of study. Genre Interpretation is one of the most common and important topics in cinematic arts criticism and theory. Andre Bazin and Robert Warshow were the first ones who examined the notion of genre in cinema. But serious and systematic studies were not done until the late 1960’s. Firstly, most of works that were examined were westerns and in the other genres the primary theories were not adopted by all. But it was just a beginning. Writers like Lawrence Alloway, Jim Kitses, Edward Buscombe, and Tom Ryall are among the first generation of Cinema’s genre theory scholars. They founded a fundamental tribune for future researches. Film genre is always attributed with three dimensions of the artistic production triangle: artist - work of art - audience. Then, there is no doubt that social function – i.e. basic thematic of the article - in relation with audience aspect of the triangle is a basic part of each film genre. Generally, in film genre and specially, in Semantic-Syntactic approach of Rick Altman which is the most comprehensive theorist about film genre, social functions are investigated in two contexts: ideology and ritual-myth. The ideological part is investigated in accordance with Althusser’s view of the ideology’s notion but the ritual-myth aspects mostly have been derived from Claude Levi-Strauss’s hypothesis about myths - although this is only a catalyst for Altman’s opinions of the ritual side of film genre. The article’s case study is “Samurai Genre” or “Chambara” (its Japanese name) as a famous and genuine non-Hollywood film genre. The Chambara ideology in contrast with usual reductive thoughts is not a uniform text but through several decades in line with political, social and cultural changes has been has shown variable phases. On the other hand, the ritual-mythological context roots in the feudal warriors’ culture in the name of Samurai and generally, Japanese society codes of honor in the feudal era. In this research, the examinations of the ideological and ritual-mythological aspects of Samurai genre reveal an apparent view on interactions of the genre with society and audiences through 1900’s to mid 1970’s.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cinema
  • Film
  • Samurai Genre
  • Ideology
  • Ritual-Mythology
آدورنو، تئودور، و هورکهایمر، ماکس (1389)، دیالکتیک روشنگری: قطعات فلسفی، مراد فرهادپور و امید مهرگان، انتشارات گام نو، تهران.
آلتمن، ریک (1396)، فیلم/ژانر، حمید طاهری، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران.
آلتمن، ریک (1378)، فیلم موزیکال: مسائل تاریخ ژانر، فتاح محمدی، فصلنامه فارابی، شماره 35، صص 141-108.
اولدفادر، فلیشیا؛ لیوینگستون، جون و مور، جو (1375)، شناخت ژاپن، احمد بیرشک، انتشارات خوارزمی، تهران.
ایمامیچی، تومونوبو (1387)، زیباییشناسی مدرن ژاپنی، هاشم رجب زاده، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
ساتو، تادائو (1365)، سینمای ژاپن، پرویز نوری، عکس معاصر، تهران.
سلیم‎علاقه‎بند، بصیر؛ صفورا، محمدعلی و ندایی، امیرحسن (1396)، واکاوی یک ژانر سینمایی با رویکرد معنایی-نحوی، مطالعه موردی: ژانر سامورایی، فصلنامه مطالعات فرهنگ و هنر آسیا، شماره 1، صص101-75.
لنگفورد، بری (1393)، ژانر فیلم: از کلاسیک تا پساکلاسیک، حسام الدین موسوی، انتشارات سوره مهر، تهران.
مواَن، رافائل (1393)، ژانرهای سینمایی، علی عامری مهابادی، انتشارات مینوی خرد، تهران.
یاماموتو، چونه‎تومو و رجب‎زاده، هاشم (1371)، رسم و راه سامورایی آئین‎نامه سلحشوران ژاپن (هاگاکوره)، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
Coleridge, H. J (1872), The life and letters of St, Francis Xavier, Burns and Oates, London.
Desser, D (1983), Toward a Structural Analysis of the Postwar Samurai Film, Quarterly Review of Film Studies, Vol. 8, Issue 1, pp. 25-41.
Horkheimer, M & Adorno, T. W (2002), Dialectic of Enlightenment: Philosophical Fragments. (G. Schmid Noerr, Ed., E. Jephcott, Trans.), Stanford University Press, Stanford.
Moine, R (2008), Cinema Genre, (Alistair Fox and Hilary Radner, Trans.), Blackwell Publishing Ltd, Malden.
Richie, D (2005), A Hundred Years of Japanese Film: A Concise History, with a Selective Guide to DVDs and Videos, Kodansha International, Tokyo.
Schatz, T (1981), Hollywood Genres: Formulas, Filmmaking, and the Studio System, Random House, Inc, New York.
Sharp, J (2011), Historical Dictionary of Japanese Cinema, Scarecrow Press, Inc, Plymouth.
Weisser, T& Mihara Weisser, Yuko (1998), Japanese Cinema Encyclopedia: The S.e.x Films, Vital Books Inc, Miami.