راهبردهای طراحی صحنه‌های تهران دوران پهلوی اول در سینما و مجموعه‌های تلویزیونی (با نگاهی خاص به مجموعة تلویزیونی "مدار صفر درجه" در چارچوب نظری "شیوه‌های معماری دوران پهلوی اول" سیدمحسن حبیبی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناس طراحی صحنه، دانشکدة هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از محبوب‌ترین گونه‌های مجموعه‌های تلویزیونی، گونة مجموعه‌های تاریخی است. طراحی صحنة این‌گونه آثار، در زمرة مشکل‌ترین انواع صحنه‌پردازی به‌شمار می‌رود. مشکلاتی نظیر عدم احاطة کامل بر دورة تاریخی مزبور و فقدان شناخت کامل معماری دورة یادشده، ازجملۀ این مسائل به‌شمار می‌روند. هدف این نوشتار، گشودن پنجره‌ای تازه و علمی بر معماری دوران پهلوی اول و چگونگی استفاده از آن برای طراحی صحنة تلویزیون و سینما است. دوره‌ای تاریخی که سریال‌های متعددی بر مبنای آن ساخته شده و در بسیاری از آنها، صحنه‌پردازی علمی و درستی صورت نگرفته است. روش مورد استفاده در تحقیق، روش تطبیقی است و در همین زمینه، تلاش شده است از نظریه‌های دکتر حبیبی و دسته‌بندی وی مبنی بر معرفی چهار الگوی مشخص و علمی معماری دورة پهلوی اول استفاده شود. در ادامه، طراحی صحنة مجموعۀ مدار صفر درجه بررسی شده و الگوی چهارگانة دکتر حبیبی، با صحنه‌پردازی این سریال تطبیق داده شده است. نتیجة این تحقیق، طراحی صحنة مدار صفر درجه را به‌عنوان نمونه‌ای درست، علمی و منطبق بر اصول معماری شهری دورة پهلوی اول معرفی کرده است و آن را به‌عنوان یک الگو به طراحان صحنه پیشنهاد می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

With Specific Study of "Madar Sefr Darageh" TV Series based on Dr. Seyed Mohsen Habibi's Theory about Pahlavi I Dynasty Architecture

نویسندگان [English]

  • Payam Foroutan Yekta 1
  • Yekta Barzi 2
1 Assistant Professor, School of Performing Arts and Music, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran
2 B.A.in Performing Arts (Production Design), School of Performing Arts and Music, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
one of the most popular genres of TV series in Iran is the historical genre. Especially, popular is the contemporary era depicted in the TV series in which their stories illustrate the ending of Qajar dynasty and the beginning of Pahlavi dynasty. Audiences’ acclamation in watching TV series such as, Hezar Dastan, Kife Englisi (English Bag), Shabe Dahom, (The Tenth Night) and Madar-e Sefr Darajeh (The Zone of Zero Degree) definitely prove this fact. A most certainly, one of the most important elements in such an acclamation and audiences’ consideration is production design element of this specific genre of TV series. These designs refer audiences to Tehran’s previous decades and their themes. Yet, lack of exact frameworks, well-defined patterns and definite role models of Tehran architecture of those days is the main problem of production designers of such invaluable opuses. Production designers chiefly accumulate their former knowledge of architecture and designs which are learnt by unfocused studying of the survived images of those eras and by referring to old people’s memories in producing design for required locations, but such an attitude in production design contributes to scattering and chaos in locations and eliminates opus’s coordination and harmony in miser en scene based on contemporary architecture. Utilizing exact frameworks recommended by architects and researchers of the first Pahlavi architecture and recognizing diverse styles of this era’s architecture would surely create a role model for designers in order to create locations and scenes in a suitable way. Dr. Seyed Mohsen Habibi is an architect who has classified and distinguished four main separated patterns of architecture of the first Pahlavi. Thus this quartet role model absolutely is able to be counted as a reliable framework in order to design locations of historical opuses of first Pahlavi dynasty. It has been attempted to present this role model by analyzing and evaluating production design of one of the most successful TV series of recent years, Madar-e Sefr Darajeh (The Zone of Zero Degree), a TV serial by Hassan Fathi, in this attendant article. In order to overhaul the quartet role model of first Pahlavi dynasty accurately in Madar-e Sefr Darajeh TV series, the paper was relied on available documentations and interviews. In this paper, after reviewing the history of production design formation and the position of a production designer, some popular architectural patterns of first Pahlavi dynasty and their features are introduced. Then seven main interior locations of the TV series, their places in each architectural styles of that era and the alternative patterns are discussed. Finally, after representing a table based on usage of the quartet role model of those days in chief locations, it is argued that this TV program may be one of the accurate historical programs in which all four architectural patterns of first Pahlavi dynasty was manipulated in an intellectual, strong and consonant way. It is an instance in which all four popular styles of first Pahlavi dynasty were utilized and could be a role model to work in TV productions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • European Classicism
  • Madare Sefr Darajeh
  • Pahlavi Architecture
  • Tehran Style
  • Television Production Design
 بانی مسعود، امیر (1388)، معماری معاصر ایران (در تکاپوی سنت و مدرنیته)، انتشارات هنر و معماری قرن، تهران.
 پیرنیا، محمد کریم (1369)، شیوه‌های معماری ایران، نشر هنر اسلامی، تهران.
 حبیبی، سید محسن (1375)، از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفاهیم شهر و سیمای کالبدی آن، تفکر و تأثر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
 حبیبی، سید محسن (1385)، شرح جریان‌های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر با تأکید بر دورة زمانی 1357 1383، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
 حقیر، سعید (1387)، سبک‌شناسی آرنوو در معماری معاصر ایران، نشریه هنرهای زیبا، شمارة 35: 73-63.
 خورشیدی، خسرو (1391)، آن روزگاران تهران، نشر کتابسرا، تهران.
 رجبی، پرویز (1355)، معماری ایران در عصر پهلوی، انتشارات دانشگاه ملی ایران، تهران.
 صارمی، علی اکبر و رادمرد، تقی (1376)،ارزش‌های پایدار در معماری ایران، انتشارات میراث فرهنگی، تهران.
 صفامنش، کامران و منادی زاده، بهروز (1378)، تحولات معماری در سال‌های 1320-1299، نشریة کنگرة بین‌المللی معماری و شهرسازی ایران، جلد دوم.
 کاتم، ریچارد (1371)، ناسیونالیسم در ایران، ترجمة احمد تدین، انتشارات کویر، تهران.
 کالینز، پیتر (1375)، دگرگونی آرمان‌ها در معماری مدرن، ترجمة حسین حسن‌پور، نشر قطره، تهران.
 کیانی، مصطفی (1383)،معماری دورة پهلوی اول، دگرگونی اندیشه‌ها، پیدایش و شکل‌گیری معماری بیست‌ساة معاصر ایران 1320 1299، مؤسسة تاریخ مطالعات معاصر ایران، تهران.
 معرفت، مینا (1375)، پیشکسوتانی که به تهران مدرن شکل دادند، تهران پایتخت دویست‌ساله، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران و انجمن ایران‌شناسی فرانسه: 137 - 103.
 نقی‌زاده، محمد (1379)، رابطة هویت سنت معماری ایران با مدرنیسم و نوگرایی، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 7: 91-79.