ابعاد موسیقی درمانی در علم موسیقی کهن ایرانی- اسلامی مروری بر رساله های موسیقی قرن 4 -13 ق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه شیراز، واحد بین‌الملل، شیراز

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز، دانشگاه هنر و معماری

چکیده

در رساله­های کهن موسیقی، به مباحث مختلف موسیقی درمانی توجه شده است. هدف از این پژوهش، بررسی دیدگاه و نظرات در مورد مباحث مختلف موسیقی درمانی و همچنین میزان مطالب ارائه شده در این باب در رساله­های موسیقی می­باشد. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به روش کتابخانه­ای و فیش­برداری از منابع مربوطه انجام پذیرفته و سپس به روش تطبیقی و تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده­ها متمرکز بر بخش­های تاثیر موسیقی در درمان از محتوای 12رساله موسیقی بین قرن­های 4 تا 13ق می­باشد. برای اهمیت میزان استفاده مباحث مربوط به موسیقی درمانی، تجزیه و تحلیل بر اساس تعداد واژه و صفحات مربوط به ابعاد موسیقی درمانی در هر رساله انجام گرفته است. یافته­ها بر اساس کاربرد موسیقی در درمان از نظر: تاثیر انواع نغم؛ تاثیر نغم ادوار بر خلقیات انسان؛ تاثیر نغم ادوار در ارتباط با اوقات شبانه روز؛ رابطه درمانی مقامات و وترها با عناصر چهارگانه؛ و رابطه ایقاع با درمان دسته­بندی شده است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که رابطه ایقاع با درمان و تاثیر نغم ادوار با خلقیات انسان بیشتر از بقیه مباحث مورد توجه مولفین رساله­های کهن بوده است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Music Therapy Dimensions in the Science of Ancient Iranian—Islamic Music Music Epistles from the 3rd to 13th Centuries A.H.

نویسندگان [English]

  • Neda Dehnad 1
  • seyed javad zafarmand 2
1
2 Assistant professor, Architecture & Urban Planning Faculty. Shiraz University
چکیده [English]

The ancient science of music therapy in the essays on the Iranian—Islamic music is observable with ontological and scientific attitudes. Thus, the metaphysical manifestations and the psychological effects of music are considered as the most important aspects of music. The aim of the study is to assess the views of scholars on various dimensions of music therapy, as well as the amount of topics presented in this regard. Accordingly, utilizing library studies and taking notes of relevant information and employing comparative and analytical method have been carried out in this study. The findings are on the basis of the chapters on the effect of music in the treatment collected from the contents of 12 music epistles from 3rd to 13th centuries A.H. The analysis has been done based on the number of words and pages by using Excel software to indicate the importance of the amount of subjects related to music therapy in each epistle. The epistles have been divided into the different dimensions of music therapy by, music steps and rhythms with the human moods, time, cosmology and the natural elements. based on the analysis of 5 categories, the total proportion of the pages and words in relation to music therapy in each section is as follows: 1. the effect of melodies types, 0/83 pages and 0/77 words; 2. the effect of music steps with the human moods, 0/72 pages and 1/17 words; 3. The effect of music steps with the day and night times, 0/55 pages and 0/75 words; 4. The relation of therapy to tone (Maghamat) and chords to the four elements, 0/86 pages and 0/52 words; rhythm to treatment, 7/54 pages and 3/9 words. Most authors place the assumption of a direct correlation between a melody and various personal types and particular emotional responses as well as issues such as cosmology and the theory of temperaments in the science syllabus. The effect of music and its correlation as a method alongside the medical services has been focused by the intellectual authors of music essays from the 4 to 13 centuries A.H. Then, the music in the treatment of patients has been similar to what today is called the comfort therapy. In fact, their reasoning was that the effectiveness of treating many diseases would be related to the mental status of the patient. And the patient needs the breezy factors outside the body that influence his brain and physiological factors. They sought to implement the melodies influencing the moods and culture of listeners, which could be pleasant to them. It is noteworthy to point that the studied treaties tended to focuse themselves mostly on the page and word contribution of the effects of music rhythm and steps on an individual’s mood and also the music relevance and relation to the therapy. Hence, the three epistles of "Kenz-ul-Tohaf", “Nasime Tarab” and "Jame Alhan" are believed to have devoted themselves more intensely on the subject matter of music therapy in comparison with other studied treaties.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran Music
  • Music Epistles Ancient
  • Music Therapy in Iran Ancient
  • Music Effect
ابن منجم، یحیی ابن علی (1388)، رساله فی الموسیقی، محمد تقی حسینی، فرهنگستان هنر، چاپ اول، تهران.
 ارموی، صفی الدین (1380)، الادوار فی الموسیقی (ترجمه فارسی به انضمام متن عربی)، آریو رستمی، میراث مکتوب، تهران. 
 ارموی، صفی الدین (1385)، ترجمه فارسی الرساله الشرفیه فی النسب التالیفیه، بابک خضرایی، چاپ اول، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
 ایبرهم، جرالد (1390)، تاریخ مختصر موسیقی آکسفورد، ترجمه ناتالی چوبینه، چاپ دوم، موسسه فرهنگی- هنری ماهور، تهران.
 الکندی، یغوب (1965)، رساله فی اللحون و النغم، قاهره.
 بخاری، مبارکشاه (1392)، ترجمه شرح مبارکشاه بخاری بر ادوار ارموی در علم موسیقی، به کوشش سیدعبدالله انوار، فرهنگستان هنر، تهران. 
 بوعلی سینا (1956)، کتاب الشفا (ج 3: الریاضیات: جوامع علم الموسیقی)، تصحیح زکریا یوسف و دیگران، نشر وزاره التربیه و التعلیم، المطبعه الامیریه، قاهره.
 بنائی، علی بن محمد معمار (1386)، رساله در موسیقی، به کوشش داریوش صفوت و تقی بینش، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
 بینش، تقی (1371)، سه رساله در موسیقی (موسیقی دانشنامه علائی، موسیقی رسائل اخوان الصفا، کنزالتحف)، مرکز دانشگاهی، تهران.
 بلخاری، حسن (1388)، هندسه خیال و زیبایی (پژوهشی در آرای اخوان الصفا درباره حکمت هنر و زیبایی)، فرهنگستان هنر، تهران.
 بوکه اوبهی، علیشاه بن حاجی (1390)، مقدمه الاصول، به کوشش سید محمدتقی حسینی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران. 
 جامی، عبدالرحمان بن احمد (1379)، بهارستان و رسائل جامی (مشتمل بر رساله های: موسیقی، عروض، قافیه، چهل حدیث، نائیه، لوامع، شرح تائیه، لوایح وسررشته)، به کوشش اعلاخان افصح زاد، محمد جان عمراف و ابوبکر ظهورالدین، میراث مکتوب با همکاری مرکز مطالعات ایرانی، تهران.
 حنانه، مرتضی (1389)، گام های گمشده، چاپ چهارم، انتشارات سروش، تهران. 
 دانش پژوه، محمد تقی (1390)، فهرست آثار خطی در موسیقی، چاپ اول، مرکز نشر دانشگاهی، تهران. 
 درویشی، محمدرضا(1379)، موسیقی و خلسه ( ذکرهای  مراسم گواتی بلوچستان)، انتشارات ماهور، تهران.
 رحمانیان، آرین (1390)، فلاسفه و موسیقی، چاپ اول، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران. 
 راهگانی، روح انگیز (1377)، تاریخ موسیقی ایران، چاپ اول، انتشارات پیشرو، تهران. 
 زاده محمدی، علی (1391)، موسیقی شهودی و شیدایی ایران، چاپ اول، انتشارات شباهنگ، تهران.
 شیرازی، علامه قطب الدین محمودبن ضیاالدین مسعود (1387)، ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟، به کوشش نصرالله ناصح پور، چاپ اول، فرهنگستان هنر، تهران. 
 طلایی، داریوش (1391)، گزیده مقالات همایش بین المللی عبدالقادر مراغی، چاپ اول، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
 علیجانی‌ها، فاطمه (1392)، تدبیر سماع در طب سنتی ایران با تاکید بر دیدگاه ابوزیدبلخی، فصلنامه تاریخ پزشکی، سال پنجم، شماره 14، ص166.
 فارابی، ابونصر محمدبن محمدبن طرخان (1375)، کتاب موسیقی کبیر، به کوشش آذرتاش آذرنوش، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
 فخرالدینی، فرهاد (1392)، تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران، چاپ اول، انتشارات معین، تهران.
 فنتن، شارل (1385)، رساله در بیان موسیقی شرقی و مقایسه آن با موسیقی اروپایی، ترجمه ساسان فاطمی، چاپ اول، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران. 
 مرادی، منصور (1389)، موسیقی درمانی در ترکمن صحرا (پرخوانی)، نشریه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 48، صص 187-222 .
 مراغی، عبدالقادر (1388)، جامع الالحان، به کوشش بابک خضرائی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
 مراغی، عبدالقادربن غیبی حافظ (1977)، مقاصد الالحان، به کوشش تقی بینش، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران. 
 میرعلی نقی، سیدعلی رضا (1379)، موسیقی در رساله علم النبض، هنر و معماری، شماره 44، صص 148-142. 
 ناظم پور، مجید (1391)، کاربرد موسیقی در هیپنوتیزم درمانی و مراقبه، چاپ دوم، نشر ساوالان، تهران. 
نسیمی (1385)، نسیم طرب، به کوشش امیرحسین پورجوادی، چاپ اول، فرهنگستان هنر، تهران. 
یوسف، ضیاالدین (1390)، رساله موسیقی موسوم به کلیات یوسفی، به کوشش بابک خضرائی، چاپ اول، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
 
 Al-Kindi, Abu Yusuf Ya'qub Ishaq (1932), Risalah fi Tartib al-Naghm al Dallat 'ala Taba'i', staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz zu Berlin, No 5530.
 Bengtsson, S. L & Ullen, F (2006), Dissociation between melodic and rhythmic processing during piano performance from musical scores, Neurolmage, 30, 272-284.
 Bernardi, L; Porta, C & Sleight, P (2005), Cardiovascular, cerebrovascular, and respirarory changes induced be different types of music in musicians and non-musicians: the importance of silence, Heart, 92. 445-452.
 Blood, A. J; Zatorre, R. J; Bermudez, P & Evans, A. C (1999), Emotional responses to pleasant and unpleasant music correlate with activity in paralimbic brain regions, Nature Neuroscience, 2, 382-387.
 Farmer, H. G (1943), Sa'adyah Gaon on the Influence of Music,???????? Londers. 
 Farmer, H. G (1955-56), Al-kindi on the 'Ethos' of Rhythm, color and Perfume, Transaction of the Glasgow University Oriental Society 16.
 Farmer, Henry George (1925), The Influence of Music: From Arabic Sources, Proceedings of the Musical Association, 52nd Session, pp. 89–124.
 Flores-Gutierrez, E. O; Diaz, J. L; Barrios, F. A; Favila-Humara, R. f; Guevara, M .A; Rio-Porttilla, Y& Corsi-Cabrera, M (2007), Metabolic and electric brain ptterns during pleasant and unpleasant emotions induced by music masterpieces, International Journal of Psychophysiology, 65, 69-84.
 Gomez, p & Danuser, B (2007), Relationship Between Musical Structure and Psychophysiological Measures of Emotion, Emotion, 7, 377-387.
 Guignard, Michel (1972), Musique, Honneur et Plaisir au Sahara, Paris.
 Husain, G; Thompson, W. F & Schellenberg, E. G (2002), Effects of musical tempo and mode on arousal, mood, and spatial abilities, Music Perception, 20, 151-171.
 Jarvis, j (1988), Guided Imagery and Music (GIM) as a primary psychotherapeutuic approach, Music Therapy Perspective, 5, 69-72.
 Koelsch, s (2005), Investigating Emotion with Music Neuroscientific Approaches, Annals of the New York Acadamy of Sciences, 1060, 412-418.
 Koelsch, S; Fritz, T. V; Cramon, D. Y; Muller, K & Friederici, A. D (2006), Investigating Emotion With Music: An fMRI Study, Human Brain Mapping, 27, 239-250.
 Norris, H.T (1968), Shinqiti Literature and Song, ??????????Oxford.
 Pallesen, K. J; Brattico, E; Bailey, C; Korvenoja, A; Koivisto, J; Gjedde, A & Carlson, S (2005), Emotion processing of major, minor, and dissonant chords: a functional magnetic resonance imaging study, Annals of the NewYork Academy of Scinces, 1060, 450-453. 
 Platel, H; Baron, J. C; Desgrandes, B; Bernard, F. F & Eustache, F (2003), Semantic and episodic memory of music are subserved by distinct neurl netwoek, Neurolmage, 20, 229-256.
 Suzuki, M; Okamura, N; Kwachi, Y & Tashiro, M (2008), Discrete cortical regions associated with the musical beauty of major and minor chords. Cognitive, Affective, Behavioral Neuroscince, 8, 126-131.
_ http://fa.wikipedia.org