TY - JOUR ID - 82084 TI - سنجش نسبت ضرب‌های ریتم 8/6 در رِنگ‌های موسیقی دستگاهی ایران (1284 – 1357ش.) JO - نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی JA - JFADRAM LA - fa SN - 2228-6012 AU - شرایلی, محمدرضا AU - فاطمی, ساسان AD - کارشناسی‌ارشد موسیقی‌شناسی (اتنوموزیکولوژی)، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. AD - استاد، دانشکده هنرهای نمایش و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 26 IS - 2 SP - 47 EP - 54 KW - رِنگ KW - ریتم 8/6 KW - موسیقی دستگاهی ایران KW - نت‌نویسی موسیقی ایرانی DO - 10.22059/jfadram.2021.295807.615401 N2 - رِنگ‌ها به عنوان گونه‌ای شناخته شده از موسیقی موزون دستگاهی ایران اغلب با ریتم معمول 8/6 در منابع مکتوب موسیقی ثبت و ضبط شده‌اند. در تئوری موسیقی غربی کسر میزان 8/6 جزء ریتم‌های ترکیبی دوضربی است که هر ضرب آن قابل قسمت بر سه است. تساوی کشش دو ضرب اصلی در هر میزان از مشخصات ذاتی این ریتم غربی است که در نت‌نویسی موسیقی نظری معاصر ایران هم اغلب مورد پذیرش قرار گرفته است اما نمونه‌ اجراهای ضبط‌شده از این گونه‌ی موسیقایی از صدواندی سال پیش به این طرف نشان از ماهیتی منعطف و غیرمتساوی در اجرای رِنگ‌های موسیقی دستگاهی ایران دارد. از حدود پنجاه سال پیش موسیقی‌دانانی به بیان این تفاوت در نگارش و اجرای ریتم 8/6 ایرانی پرداخته و برخی نیز پیشنهادهایی برای نوع نگارش غیرمتساوی ضربان‌های اصلی آن ارائه داده‌اند. این پژوهش ضمن مرور آرای متفاوت گذشتگان تا تازه‌ترین ایده‌های نظری، با تحلیل رایانه‌ای نمونه‌های صوتی از نخستین دوره‌ی ضبط موسیقی ایرانی در 1284ش. تا نمونه‌هایی از دهه‌ی 1350ش. میزان تفاوت دقیق زمانی میان کشش‌های ضرب اول و دوم را استخراج کرده و نشان می‌دهد این ریتمِ منعطف قابلیت اجرای دو ضربِ مساوی به نسبت 50% تا دو ضرب نامساوی به نسبت 62.5% به 37.5% را داراست. UR - https://jfadram.ut.ac.ir/article_82084.html L1 - https://jfadram.ut.ac.ir/article_82084_8e6e8e005d96df000ac17aa6f2906638.pdf ER -